O Salnés, o refuxio do artista maduro

José Ramón Alonso de la Torre
J.R. Alonso da torre REDACCIÓN / LA VOZ

AROUSA

MONICA IRAGO

Conversando sobre pintura, cores, esforzo, infancia e a luz da ría con Xaquín Chaves

08 jun 2019 . Actualizado ás 20:54 h.

Xaquín Fernando Chaves López (Vilaxoán, 1959) fixo un percorrido inverso ao do seu pai, que veu do rural a Vilagarcía para vivir no Ramal, nunha casa onde as ondas golpeaban os cristais cando o mar se puña bravo. O pintor segue vivindo en Vilagarcía, pero montou o seu estudo en Lois (Ribadumia), volveu ás orixes, ao campo. «Este estudo é como un niño. Volvín ao lugar da miña infancia, ao río onde me bañaba de neno. Xa non se se os recordos son exactos ou unha recreación literaria», dubida o artista.

Desde a casa familiar do Ramal, Chaves gozaba mirando o horizonte. Non imaxinaba aquel neno, que aos 13 anos empezara a pintar ao óleo e en 1975, con 16 anos, expón os seus primeiros cadros no Casino de Vilagarcía, que algún día, unha obra súa, A Rosa do Mar, presidiría a paisaxe da súa nenez convertida en escultura-baliza de doce metros de altura situada no dique exterior do porto de Vilagarcía.

Xaquín Chaves expón na sala Rivas Briones de Vilagarcía de Arousa ata o mércores 12 de xuño. Ao pouco de abrir a sala, a súa exposición Do añil ao minio converteuse en marca de prestixio para aquel novo espazo expositivo e tamén supuxo a irrupción poderosa da cor na obra de Chaves. «O cuarto na que durmía de neno era de cor añil. Despois, redescubrí a forza do añil como elemento pictórico. É unha cor moi poderosa. Desde entón, vou aos pigmentos máis que ás pinturas clásicas de belas artes. Nesa exposición de principios do século XXI, utilicei por primeira vez o añil e cores conseguidas con pigmentos, con potencia lumínica», explica.

Nos anos 70, Chaves foi o clásico novo vilagarcián que coñeceu o leite americano e foi alumno de profesores singulares como don Crisanto ou Villaronga. Conducindo un taxi durante algúns anos, descubriu que na vida hai moitos máis camiños do que parece e tamén descubriu o traballo duro e a esixencia: levantábase ás sete, conducía ata o mediodía, pintaba ata o atardecer e volvía ao coche ata as dúas da mañá. Esa etapa márcao e defíneo: «Non son nada hedonista, son moi de traballar, de autoexigencia e autocrítica».

Exposicións de 1991-1992 na Casa dá Parra de Santiago e na galería Severo Pardo de Vigo, presentada por Carlos Oroza, permítenlle dar un salto e cimentan unha resolución vital: vivir da pintura. Despois, aparece a galería Atlántica da Coruña e o seu dono, Salvador Corroto, xa falecido, ao que tanto debe. «Creu en min, levoume a moitas feiras, facilitoume coñecer a Canogar, a Caruncho, a Feito... Con el, cheguei a un gran nivel de esixencia porque ía a cinco ou seis feiras ao ano e en todas expuña obra nova en espazos grandes. Foi unha boa etapa para a arte en Galicia. Estaba o museo Fenosa, que me levou a Arco e a Alxer. Con Caixa Nova expuxen no Instituto Cervantes de París. Pero hoxe, todo iso desapareceu», lembra e lamenta.

No seu retiro de Lois, Chaves pinta, pensa, estuda, dialoga coa súa pintura. «Ese substrato de estudo nótase en Travelling , a exposición que se pode ver estes días na sala Rivas Briones. Chego ao estudo ás oito e vólvome ás dez da noite ou dous días despois, sempre amais dos cadros, coma se estivese corrixindo un texto. Nesta exposición é coma se chegásenme a madurez e o acougo», íspese Chaves.

A madurez... Unha arma de dobre fío para o artista. «Axúdache a desposuírche de cousas, a saber o que non queres, a fuxir do artificio. Sentes a responsabilidade de pechar o círculo.. Ves as cousas en perspectiva, coma se todo empezase a encaixar... Por iso chámase Travelling», detalla. «Non se se me dará tempo a facer todo o que desexo. Son o que pinto... Que son, pintor? Pois hei de dedicar o tempo a pintar», apostila.

E venderse para vivir da pintura desde Vilagarcía? O ingrato e duro traballo da mercadotecnia da arte. «A miña vida é agora máis monacal, pero hai que ensinar a obra, vendela... Pinto desde que era un neno e sempre souben que quería vivir disto. Estou moi trillado xa no mundo da arte e as exposicións. Gústame a relación co público. Non é doado porque a actividade creativa está moi banalizada», opina o artista.

Sobre Vilagarcía, estima Xaquín Chaves que a cidade ten vimbias para dar aínda moito máis. «O Salnés e Vilagarcía son un pequeno mundo con creadores importantes. Aquí nace e crea un núcleo fundamental da cultura galega (Dieste, Castelao, Manuel Antonio, Leopoldo Nóvoa, Asorey, Cabanillas), segue coa nosa xeración e empeza a dar os seus froitos (actores, modistas, músicos) na seguinte xeración. Non se se serán os aires, a economía mixta da ría, a luz, certo idealismo que estraña o pasado e soña co futuro», reflexiona Xaquín Chaves antes de recorrer ao onte familiar como explicación emocional: «O meu avó veu nun barco a principios do século XX, viu este lugar espectacular e quedou».

«O meu estudo é un niño. Volvín ao lugar da miña infancia, ao río onde me bañaba de neno»

«A madurez axuda a saber que non queres facer. Non se se me dará tempo a facer o que desexo»