«Cundiu a idea de que un galego que escribe en galego pode ser un Nobel»

Méndez Ferrín reflexiona sobre os acontecementos socialmente máis senlleiros na traxectoria do autor que hai 17 anos optou ao galardón sueco e ingresou na RAG

Entre as figuras das letras galegas, Xosé Luís Méndez Ferrín é o autor que ten unha consideración máis elevada entre os expertos, aínda que a vara de medir calidades neste ámbito ten tantos sistemas métricos como gustos persoais hai.

O seu non moi extensa produción literaria non é óbice para ter sido colocado na lanzadeira cara ao Olimpo das celebridades con pluma de peso. Era a segunda oportunidade para que outro galego, ademais de Camilo José Cela, fose galardoado co Nobel de Literatura. Pero a primeira para a lingua galega, na que crea toda a súa produción.

Dicía Max Aub que «un é de onde fai o bacharelato» pero para levarlle a contraria está o escritor e profesor ourensán, aínda que vigués desde os 17, a pesar de ter estudado secundaria entre a cidade das Burgas e Pontevedra. O cambio de milenio foi propicio para o autor de Ou crepúsculo e as formigas, que xeracións posteriores de estudantes leron nas aulas galegas.

Ferrín rozou a ocasión no 2000, cando se fixo efectiva a proposta do seu nome á academia sueca que un ano antes traballou a Asociación de Escritores en Lingua Galega. As páxinas da edición local de La Voz do 27 de febreiro ofrecen unha repousada entrevista con el cando aínda era profesor. Celebrouse no instituto Santa Irene, de cuxo equipo docente formaba parte. Naquela charla confesaba que se presentou de moza a numerosos certames literarios: «Colleitei toda clase de fracasos. Déronme cabazas nuns cen premios ou así», se sinceraba.

Tampouco levou o Nobel do 2000, pero o nomeamento foi un fito. «A proposta foi unha iniciativa que agradecín moito porque houbo un movemento popular importante ao que se sumaron concellos, organizacións sociais e de todo tipo que ou pediron», lembra agora sobre aquel momento. Pero o catedrático, narrador e poeta asegura que non hai «falsa humildade» no que afirma a continuación: «Eu podería ser un premio Nobel como centos de escritores e escritoras do mundo porque tampouco é tan importante, quero decir que o que o leva, seguro que non é o mellor escritor do planeta. Agora ben, hai moi poucas posibilidades de que o acade un escritor que o fai nunha lingua minoritaria de Europa occidental. De feito, só ocurriu nun caso, que foi o de Federico Mistral», francés que escribía en occitano.

«Ou galego, como ou catalán, ou gaélico, ou escocés, ou bretón, etcétera, son linguas que son invisibles. Non é que as fale pouca xente. E teñen boas literaturas, tan importantes como as que se falan máis», advirte. «Se só hai un premio Nobel, que eu saiba, que escriba en chinés, e mira que ou fala xente, tanto máis vai ter oportunidade ou galego», xustifica. «En todo ou caso agradecino, non por min, senón porque socialmente cundiu a idea de que un galego que escribe en galego pode ser tamén Nobel», resume. O literato vese a anos luz da reacción de Bob Dylan ante o mesmo premio. «Nin me imaxino na tesitura de rexeitar recollelo. A miña circunstancia aconsellaríame recibilo e aproveitar para falar sobre as cuestións referidas a Galicia ante unha audiencia planetaria».

Recentemente cumpridos os 79, o escritor séntese ben no seu balance persoal: «Teño a sensación de que escribín vos libros que me interesou escribir, e aínda vos hai nos caixóns dá miña mesa. Pero ilusión de competir non mercado con libros novos é verdade que non teño», revela.

O 2000 foi tamén o ano no que Ferrín ingresou na Real Academia Galega, que tempo máis tarde presidiría. «Penso que o equipo de dirección co que traballei fixo e deixou cousas importantes, a páxina web, o dicionario, desempolvouse a entidade, fixéronse obras e concedeuselle o Día das Letras Galegas a magníficos escritores pouco presentables desde o punto de vista burgués, como mulleres analfabetas ou enfermos de sida», afirma. Ferrín non ten un mal recordo desa etapa a pesar da súa polémica presidencia cuxo final resume sen pamplinas: «Botárome, simplemente expulsárome, dixéronme que facía un tipo coma min nun sitio coma ese e, naturalmente, saín».

O autor de Arraianos tamén se retirou da literatura activa e do ensino, pero dos seus grandes amores, non. Cando na entrevista en La Voz preguntáronlle que faría co diñeiro do Nobel se o gañase, dixo que compraría un bo cabalo sueco. E 17 anos despois asegura que do que non está retirado é «de montar a cabalo».

Votación
6 votos
Comentarios

«Cundiu a idea de que un galego que escribe en galego pode ser un Nobel»