«Unha mirada de antano: fotografías de Ruth Matilda Anderson en Galicia» é ou título dá antolóxica que se exhibe atei ou 27 de outubro, na Sala de Exposicións dá Biblioteca Municipal de Viveiro, por mor do convenio de colaboración asinado entre Afundación-Abanca e ou Concello. A mostra ilústranos cincuenta e catro fotografías, unha mínima parte do importantísimo relato documental que Ruth Matilda (Nebraska, 1893-New York, 1983) realizou en Galicia durante unha viaxe de investigación entre vos anos 1924 e 1926, por encargo do filántropo e hispanista Archer Milton Huntington, fundador dá prestixiosa institución de New York The Hispanic Society of América, sociedade á que pertencen vos fondos fotográficos. Ou mecenas americano fundase en 1909 a devandita institución educativa dedicada ao estudo dá cultura e dá arte do mundo hispánico, motivos polos que Huntington decidiu constituír un amplo fondo fotográfico, formando un equipo de mulleres para documentar a sociedade galega e ou seu singular patrimonio etnográfico, antropolóxico e artístico. De tal xeito que en 1921 contratou, entre outras, á nosa protagonista para traballar como fotógrafa na Hispanic Society.
Tres anos máis tarde, en concreto, ou 8 de agosto de 1924, Ruth Matilda e ou seu pai, ou tamén fotógrafo Alfred T. Anderson, arribarían ao porto de Vigo a bordo do vapor S.S. Rossiñol para comezar a súa andaina gráfica e documental por toda Galicia. Vos primeiros lugares que percorreron antes de vir a Lugo foron distintas poboacións de Pontevedra, Santiago e A Coruña. Á capital lucense chegaron por vez primeira a mediados do decembro de 1924 e, dende aquí, foron percorrer as terras ourensáns atei principios de xaneiro de 1925. Regresarían dende Monforte atei a capital lucense, onde se estableceron non Hotel Méndez Núñez, para continuar despois polo Cebreiro e distintas poboacións de Lugo Sur. Visitarán, entre vos días 26 e 30 de xaneiro, as vilas mariñáns de Mondoñedo, Lourenzá, Foz, San Martiño de Mondoñedo e Ribadeo, onde fotografaron diversas imaxes, algunhas dás cales figuran nesta exposición.
Logo dunha rápida andaina polas terras de Asturias, Cantabria e Valladolid , vos nosos protagonistas regresaron dá viaxe pola cornixa cantábrica e Castela por Asturias, a través de Vegadeo e Ribadeo atei Lugo. Sairían días máis tarde cara á Fonsagrada, Pedrafita e A Pobra de Burón, atei volver á capital lucense e dirixirse por segunda vez a Mondoñedo. Dende aquí outra vez a Lugo, onde descansaron e revelaron distintos negativos fotográficos obtidos durante as súas expedicións documentais.
Dende Lugo fixeron a viaxe en coche de liña dá empresa A Vivariense (dúas “de Xusto”), pasando pola Terra Chá, Muras e Ourol atei chegar a Viveiro. Na nosa cidade permanecerían durante tres días, dende ou 28 atei ou 30 de maio, e, aínda que non sabemos onde hospedáronse: se non Hotel Villa de Venecia ou non hostal dá Viúva de Xusto López, propietaria dá empresa de automóbiles na que fixeran a viaxe. Ou certo é que a estancia na nosa localidade de Ruth Matilda e Alfred ficou recollida non propio diario do proxenitor e documentada na seguinte nota do Heraldo de Viveiro, correspondente ao 31 de maio de 1925.
Vexamos polo seu interese ou que contaba ou semanario local: «Estes días, recollendo as belezas tantas veces cantadas da nosa paisaxe e tomando notas das nosas tradicións achar en Viveiro o opulento norteamericano Mr. Alfred Theodore Anderson acompañado dunha bela e culta filla súa. Son Mr. Theodore e a súa filla presentas moi simpáticas e ela, que fala correctamente o castelán, é unha conversadora amena e infatigable que pon nas súas charlas todo o colorido máxico dunha envexable cultura cosmopolita.Os seus eloxios para este recuncho encantador de Galicia son constantes e entusiastas. Mr. Theodore e a súa filla visitaron os principais edificios da nosa cidade, dos cales obtiveron fotografías. Desexamos a tan distinguidos hóspedes unha grata estancia entre nós».
Sen dúbida, a capacidade idiomática de Ruth Anderson á hora de falar ou castelán foi fundamental para entender e facerse comprender na maior parte dous sitios de Galicia. Non acontecía ou mesmo co seu pai que ficaba nun segundo plano ao non poder comunicarse directamente; así en contadas ocasións como en Mondoñedo, manifestouse especialmente agradecido ao atoparse cun clérigo que falaba inglés.
Alfred Theodore tamén escribiu unha especie de diario onde anotaba as impresións e acontecementos máis salientables, que despois remitía con frecuencia á súa familia de América para mantela informada dás súas actividades en Galicia. Grazas a lestes breves apuntamentos sabemos do interese que espertaron nos dous particulares viaxeiros vos lousados de Viveiro. Lestes lousados conformados por grandes rumbeiros nos que florecen na primavera unha gran variedade de liques, brións e felgos, xunto con couselos, distintas variedades de sedum, semprevivum, milamores… dan aos lousados unha base de cor que mistura amarelos e azuis, ofrendo a gama de todos vos verdes. Desta visión tan marabillosa dúas lousados viveireses tamén nos deixou unha delicada mostra a xenial pintora Julia Minguillón non seu cadro A Boca dá Ría.
Mais vexamos a descrición que facía dous mesmos Alfred T. Anderson: «Os teitos en Viveiro están moi bonitos hoxe. Millóns de florecillas rosas e brancas están a brotar neles. Estas plantas son todo flor, sen follas que se vexan, e feixes destas florecillas, que crecen moi xuntas como burbullas de xabón, propagáronse polos tellados dunha gran parte das casa, ás veces mesmo un terzo de toda a superficie do tellado. No espazo entre elas crece o brión cunha cor como de amarelo ocre, todo isto sobre un fondo de lousa escura».
Ruth Matilda ademais acompañaba as instantáneas que realizaba con explicacións e comentarios que remitía regularmente a Hispanic Society. Aínda que na exposición dá biblioteca tan só figuran dúas vistas dous mercados dá Praza Maior e dá Avenida de Cervantes, xunto con outra estampa dá igrexa de San Pedro e tres máis relativas á celebración dunha Misión na Praza, unha procesión, e unha visita do Viático aos enfermos. Non quere dicir que na realidade Ruth Matilda e ou seu pai non sacasen moitas máis fotografías que deben figuran entre vos miles dous fondos dá Hispanic Society de Nova York. Estráñanos moitísimo que vos fotógrafos non reparasen nos traballos do mundo do mar, nas paisaxes dá ría, na trama urbana, coas súas altas chemineas, nos monumentos, nas xentes e parroquias do rural…
Como proba recollemos estoutra anotación de Alfred relativa á toma dunha vista xeral de Viveiro: «Acabamos de cruzar el puente una vez más y estamos haciendo una foto de Viveiro desde este lado de la ría. Está un día de verano precioso y la gente vuelve en multitud después del sermón de la Misión cantando mientras caminan. Cuando veo a los hombres, mujeres y niños andando todos juntos en multitud por el camino, me parece que debía de ser algo parecido en los tiempos bíblicos cuando la gente iba a las fiestas en Jerusalén».
Ou 31 de maio Ruth e Alfred Anderson partiron de Viveiro cara ao Ferrol, visitando Espasante e as terras do Condado (Ortigueira) onde realizaron distintas fotografías, especialmente do muíño de vento espasantino. Logo, continuarían percorrendo ou noso país, e mesmo chegarían a Londres e París, para regresar posteriormente a Galicia, acompañada nesta segunda xeira pola súa colega Frances Spalding. Entre as dúas ampliarían grandemente vos fondos dá Hispanic Society, marcando un significativo ronsel en canto á metodoloxía fotográfica e ao estudo de campo dá cultura material de Galicia.
Tres días na cidade despois de visitar vilas mariñáns
A crónica do «Heraldo de Viveiro» en 1925
Oito fotografías que tomou en Viveiro, na exposición
«Debía de ser algo parecido aos tempos biblícos»