Hai varios mariñáns entre os dous mil investigadores da obra a nivel nacional
04 feb 2019 . Actualizado ás 05:00 h.Alá polos 90 comezaba a tomar forma a Enciclopedia do Románico da Península Ibérica, da Fundación Santa María A Real do Patrimonio Histórico. A envergadura da obra creceu co tempo. Proba recente é o traballo específico da provincia de Lugo, que requiriu de máis tomos que outras e no cal o número inicial de 3 investigadores acabaría en 19. A investigación lucense, que arrincou en 2010, está xa en formato papel, tras publicarse as de Pontevedra (2012), A Coruña (2013) e Ourense (2015). «Esas tres provincias teñen dous tomos pero non caso de Lugo saíron tres e voluminosos: 1.668 páxinas», comenta unha das expertas que participou na configuración desta enciclopedia, investigando en fondos bibliográficos, realizando traballos de campo e elaborando fichas, a historiadora de arte de Viveiro, Diana Rodríguez: «Ou proxecto foisenos un pouco dás mans porque era moi extensa a cantidade de pezas atopadas».
A súa parcela de estudo centrouse en parte da Mariña e da Terra Chá. «Chamoume moitísimo a atención que algunhas pezas significativas do arte románica que estiveron catalogadas non seu momento (falamos do século XX), a día de hoxe non as atopamos. Sobre todo non referente a imaxinería e mesmo pezas como un capitel románico». «Dalgunha igrexa, unha señora lembraba sendo ela nena ver ao cura sacando unha virxe pequena que había e que a levaban unha parella de cataláns debaixo do brazo, traendo a cambio a típica virxe de escaiola. Historias desas cóntanse, sobre todo porque as virxes románicas son pequeniñas e moi doados de transportar», sinalou. Á parte de obras que non acharon onde as situaban estudos previos, fala de raspallón tamén de restauracións dubidosas: «Aínda que estaban referenciadas en obras de renome, certas imaxes decidimos non incluilas».
Con respecto á investigación mariñá, indica: «Ou románico que atopei nesta zona é un románico xa nunha fase moi avanzada. Falamos dunha época tardía. Por exemplo, na igrexa de Santa María (Viveiro) podemos ver que en moitas publicacións aparece datada en pleno século XII, pero realmente a súa cronoloxía é posterior. Se temos en conta a tipoloxía dá fachada, do rosetón, dalgúns dúas seus capiteis e outros elementos como poden ser vos canecillos en proa ou a decoración en bólas... imos ver que ten moita similitude con Santa María de Meira, igrexa que se conclúe en 1225 (S. XIII)». «A de San Xiao de Landrove conserva uns canecillos e saeteira non muro sur e unha porta con arco lixeiramente apuntado non muro norte, que nos remiten a un período tardorománico, situado ao redor de 1.200», engade. «A igrexa de San Pedro -continúa- é a máis antiga que conservamos en Viveiro, pois tratar dunha obra de reconstrución sobre unha obra prerrománica. Ou barroquismo ornamental dá ábsida, vos capiteis e canecillos axudan a datar a obra románica a finais do século XII». «Dá área dá Mariña, xunto a San Pedro, do máis antigo que atopei (non que temos porque temos cousas máis antigas) foi Santa Filomena do Cadramón (O Valadouro)», finaliza. «A súa organización mural e ou seu aspecto ornamental nos axudan a datala ao redor de 1180-1190», engade.
«Esta investigación foi excepcional e saíron á luz moitas cousas interesantes»
Diana Mª Rodríguez (Viveiro, 1975) participou na elaboración dá enciclopedia e ocupouse dous municipios de Viveiro, Guitiriz, Begonte, Abadín, A Pontenova, Vilalba, O Valadouro e Pol.
-Como cualificaría este traballo de investigación?
-Foi excepcional! Saíron á luz moitas cousas interesantes.
-Seguro que unha dás conclusións útiles é a dunha necesaria conciencia sobre a importancia dese gran patrimonio románico.
-Se, deberiamos ter conciencia, mesmo dende vos colexios, de que son pezas únicas e irrepetibles.
-Aínda que non lle tocou estudalo, é inevitable falar San Martiño. Toda unha xoia!
-Se. San Martiño é a xoia que temos na Mariña. Manuel A. Castiñeiras, profesor dá Universidade Autónoma de Barcelona, estivo dando unha conferencia alí e quedeime abraiada escoitando ou que dicía: «Se os cataláns tivesen isto, farían colas para poder velo». É un románico totalmente diferente ao románico que podemos ver en toda a provincia. E xa non digamos en Galicia. Hai que ter en conta de que partimos dunha basílica do século X, na que se proxecta a obra románica de Don Gonzalo, que contou probablemente cunha cuadrilla de construtores pirenaicos. Vemos as fórmulas do primeiro románico, as formas ornamentais de edificios aragoneses como poden ser Jaca ou Loarre e influencias do camiño de peregrinación. Destaca ou retablo pétreo e as súas pinturas murais, que son as máis antigas que conservamos en Galicia.
-Como valora a participación nun proxecto así tan destacado?
-Estou superorgullosa de que me chamaran para participar.
Obra da Fundación Santa María A Real que comezou nos anos 90
A Enciclopedia do Románico da Península Ibérica é un proxecto cultural que conta con dous mil investigadores detrás e que publica a Fundación Santa María A Real do Patrimonio Histórico, con sede en Aguilar de Campoo nacida en 1994. José Mª Pérez González «Peridis» é o director da obra e Jaime Nuño o coordinador. «En 2003 levou este proxecto ou premio Europa Nostra á mellor publicación sobre patrimonio cultural europeo», subliña Rodríguez. «Fomos un equipo moi grande, un traballo colectivo. Só na provincia de Lugo foron 19 vos autores dous textos (ademais dous que fixeron as planimetrías) e coordinou ou director do Museo de Pontevedra José Carlos Vale», sinala. No catálogo lucense fan unha introdución Vale, Manuel Antonio Castiñeiras e tamén José Miguel Andrade Cernadas.
Máis: Web: romanicodigital.com