Vegadeo acolleu a oficina reclutadora de emigrantes máis importante do Noroeste
A MariÑA
O transporte de emigrantes era un negocio para navieras e intermediarios
24 dic 2020 . Actualizado ás 15:21 h.A emigración galega tivo moito de tráfico de persoas. O transporte de emigrantes era un lucrativo negocio para compañas navieras e intermediarios de distinto signo, escrúpulos e condición. Ao redor del tecer unha tupida rede de comercios e persoas que fixeron da viaxe unha rendible actividade, asegurada pola necesidade da xente en emigrar como única vía de escape da pobreza e da extrema precariedade rural.
O negocio articulouse de modo diferente antes e despois de 1907, data da primeira Lei de Emigración. Antes non había amparo legal e os ganchos captaban a mozos e enviábanos a América en barcos de vapor. Despois, aínda que algún deses axentes seguiron actuando igual, outros se legalizaron e reconverteron en consignatarios de navieras. Foi o tempo en que, como consecuencia do desenvolvemento da nova lei, abríronse Bolsas de Traballo e oficinas e despachos de pasaxes de emigrantes en lugares como Vegadeo, Viveiro, Mondoñedo ou Cervo, entre outros. A lei de 1907 non buscaba solucionar o problema migratorio senón controlalo e regulalo. Entre outras instancias, creou un Consello Superior de Emigración, un Negociado específico, a figura do inspector, a vixilancia de contratos, a inspección de buques. E propiciou entidades como a Bolsa de Traballo Internacional, creada por Francisco Fernández Vila, segundo explica o profesor asturiano José Manuel Prieto.
Un sindicalista e Lino Logares
Vila era representante da clase obreira no citado Consello, director de O Emigrante e A Emigración Española -dúas revistas que ofrecían información de interese para futuros emigrantes- e delegado en España de sociedades como A Federación Española do Brasil, Dependentes de Comercio da Habana, centros galegos, etcétera. Os mozos que querían emigrar rexistrábanse na Bolsa, pagaban unha cota e a organización encargábase de xestionar a súa pasaxe e un traballo en América. Ofrecíase así certa seguridade e evitábanse moitas das frecuentes estafas da época. A Bolsa tiña oficinas polas principais zonas migratorias do Estado, sobre todo pola España húmida e norteña que era a que tiña recursos e medios para poder pagar o alto custo da viaxe e marchar. O seu principal despacho no Noroeste estaba en Vegadeo, dirixido por Lino Logares, un comerciante con contactos na Coruña que xa antes de 1907 actuaba por libre e recrutaba pasaxeiros para América. No novo tempo, se readaptó e desde o seu comercio veigueño foi delegado da Bolsa de Traballo Internacional para unha ampla zona de captación de emigrantes que ía desde A Mariña e os concellos do Occidente astur ata A Fonsagrada, Os Ancares ou Meira. Logares coordinaba oficinas de menor importancia como as que había en Viveiro, Mondoñedo e Cervo.
Axentes de pasaxes e da bolsa de traballo en Viveiro e Cervo
A partir da lei de 1907, a Dirección Xeral de Emigración autorizou na provincia de Lugo a apertura de 16 oficinas de información e despacho de pasaxes para emigrantes. Estaban situadas en Viveiro, Cervo e Mondoñedo (A Mariña); Abadín e Vilalba (A Terra Chá); Pedrafita (Os Ancares); Chantada; San Clodio (Quiroga); Bóveda (Terra de Lemos); Portomarín e Lugo (Comarca de Lugo); Sarria, O Incio, Leizán e Rubián (Sarria) e A Fonsagrada.
En Viveiro funcionaron tres despachos debidamente legalizados e autorizados e, ás veces, coordinados entre si. Un deles rexentábao Manuel Dopico Rivas, un «acreditado comerciante de tecidos» con tenda propia en cálea Pastor Díaz que traspasou en 1929. Dopico era tamén delegado da oficina da Bolsa Internacional do Traballo que dependía da que levaba Lino Logares en Vegadeo para o Noroeste Peninsular.
A segunda das oficinas de información, captación e venda de pasaxes para a emigración estaba administrada por Vicente Balseiro Colosía, comerciante, comisionista de vendas e poxas e administrador en 1911 de Automóbiles da Costa, unha empresa da que era xerente José María Crego Fernández, de Cervo, e que tiña como delegado en Ribadeo a Valentín Lamas.
A terceira era de Eduardo López Camiño, un coruñés moi vinculado a Viveiro que era garda municipal na Coruña e Contador, en 1922, da Sociedade de Fondistas da cidade.
Estaba casado con María Roibal Sanjurjo e o matrimonio posuía unha fonda nunha céntrica rúa coruñesa.
En Cervo, tanto o despacho de pasaxes como a Bolsa de Traballo estaban a cargo de José María Crego Fernández quen, ademais de ocupar os postos de secretario do xulgado durante 22 anos e de xuíz en 1927, era un gran emprendedor con negocios de taxis, transporte, etcétera. Crego, a cuxa familia se dedicará unha Memoria nestas páxinas, formou parte destacada da máis brillante xeración de cervenses do pasado século.
Funcionarios viveirenses e comerciantes do Valadouro foron ganchos de compañas navieras
Os ganchos, que tiveron o seu momento a fins do XIX, eran comerciantes ou xentes relacionadas coa Administración que, en conivencia con navieras e países americanos, financiaban a viaxe dos emigrantes a cambio da venda ou hipoteca de leiras ou cobrando unha cantidade durante un tempo. Percorrían feiras e aldeas captando novas, prometendo vantaxes que non se cumprían e, ás veces, falsificando cédulas e documentos para lograr o seu obxectivo. En Viveiro -segundo Carlos Novo- actuaron algúns con ese perfil: Maximiliano Barreiro, comisionista, procurador e Depositario de fondos municipais en 1898; Felipe Prieto, alcalde; e Bartolomeu Basanta Miranda, alcalde, deputado en 1876 e 1879 e xefe do Partido Conservador.
No Valadouro, o Correo de Galicia informa en maio de 1908 que «un comerciante do Val de Ouro, chamado Juan Orol, foi preso e entregado ao xulgado como axente de emigración. Parece que dous emigrantes detidos días pasados en Baamonde e que se propuñan embarcar clandestinamente, por acharse comprendidos en quintas, levaban claves do citado comerciante para un coñecido axente da Coruña».
No Valadouro actuaron tamén como ganchos Ricardo Seco, axente dunha naviera, segundo unha carta publicada por el en 1883 no Hermandino, de Mondoñedo, na que nega ter retido pasaportes de emigrantes e cobrado por devolverllos. E, segundo denunciou a revista O Val de Ouro e reproduciu O Pobo Galego, tamén a razón social García e Señora, de Ferreira, «constituída co obxecto de enganar e explotar aos infelices que abandonan o terruño para buscar fortuna en terras cubanas».
martinfvizoso\