A súa formación en Cuba achegouno á cultura, á historia, á comunicación
25 ago 2019 . Actualizado ás 05:00 h.Cando chegou a Cuba en 1905, Vicente Otero Cao tiña 15 anos e era case analfabeto. Traballou de dependente e comezou a estudar polas noites na Academia Comercial e o Centro Galego. Ao pouco tempo, xa colaboraba na prensa emigrante e foi así como descubriu a importancia de asociarse e “o útil que era a instrución para o futuro”. Regresou a Galicia en 1921 e xa nunca saíu daquel mundo que, con tanto esforzo, levantase: o comercio, a prensa, a historia, a loita por un país mellor. Toda a súa vida virou ao redor diso. Foi secretario de Esquerda Republicana e pagou por iso tras a guerra. Resultou decisivo para consolidar e propagar a asociación Viveiro e a súa Comarca e ao seu presidente e fundador, Xusto Taladrid Catá. E, cando morreu en 1972, publicara catro libros e era correspondente de La Voz de Galicia en Vilalba...
Nacera en 1890 en Maciñeira, parroquia de Burgo (Muras). Asistiu á escola do mestre Fernando de Castro pero el mesmo confesou anos despois que “eu fun un de tantos que pasamos a nenez na ignorancia máis lamentable (…), eu cría que a instrución non era necesaria para pasar a amarga vida naqueles pobos rurais; e todo isto sucedía porque estaba falto de quen me dese consellos, ilumináseme o pensamento, dixéseme o útil que era a instrución para o futuro”.
A súa formación en Cuba achegouno á cultura, á historia, á comunicación. E elixiu ser xornalista. A propia práctica do oficio impúñalle adquirir unha base cultural e o mesmo ambiente laboral encargábase de fomentala. Así que converteu a lectura nun medio de traballo pero tamén nunha adicción. Traballou en comercios da Habana e Matanzas e colaborou no Diario Español, O Facho Galego, Galicia Sueva, A Alborada, Viveiro en Cuba (que chegou a dirixir) e Pro Galicia. E foi correspondente do Heraldo de Viveiro, O Eco Murense e O Progreso Murés.
Catro libros
A medida que estudaba, foi consciente da importancia e a transcendencia da vida societaria dos galegos en Cuba. El mesmo cofundó e foi directivo de Viveiro e a súa Comarca e secretario de propaganda do Centro Galego e da Asociación Iniciadora e Protectora da Academia Galega. Tras regresar a Galicia ?xa casado co seu comparroquiana Josefa Bouza Belas en 1917- instalouse en Vilalba, abriu un comercio e fundou en 1923 a Unión Comercial Vilalbesa da que foi secretario moitos anos. Nunca abandonou o xornalismo. E ao final da súa vida, o neno que marchase semianalfabeto a Cuba deixou centos de páxinas en xornais e revistas e catro libros básicos de historia local: Apuntamentos históricos da comarca de Muras (1953); Pazos señoriales, castelos e fortalezas da xurisdición (1958); Historia de Villalba (1963); e Páxinas do deporte vilalbés de 1925 a 1966.
Concelleiro e artífice da sociedade civil de Vilalba e correspondente de La Voz ata 1972
En Vilalba, Otero Cao abriu un comercio e foi tecendo unha incipiente sociedade civil a través de entidades nas que el mesmo ocupou cargos directivos: a Unión Comercial Vilalbesa, o Casino, o Centro Artesán, o Racing Club e a Unión Cidadá Anticaciquil. Pero nada o apartou do que foi a súa paixón e a súa vocación, o xornalismo, e en 1932 fundou o quincenal Faro Vilalbés.
A súa intensa vida social levouno a ser nomeado concelleira na ditadura de Primo de Rivera. Logo, en 1930, integrouse na Organización Rexionalista Galega (ORGA), na 2ª República no Partido Republicano Galego e en 1934 foi elixido secretario da Esquerda Republicana local. Tras o Golpe de estado de Franco foi arrestado en Lugo de agosto a decembro de 1936 e durante a posguerra sobreviviu co seu comercio e como correspondente de La Voz de Galicia ata a súa morte en 1972.
Otero Cao mantivo vínculos con Muras e colaborou no seu progreso desde a xestión, como presidente do comité de Viveiro e a súa Comarca, da escola de Cartelle, ata “conseguir” o nomeamento de carteiro municipal para o seu parente Vicente Hermida Soto a través da súa vella relación co deputado e “conseguidor”, Soto Reguera. O seu nexo con Viveiro foi a través da sociedade emigrante, de Taladrid e da prensa local.
Ao longo da súa vida, o murense recibiu eloxios de persoas como Riguera Montero, o escritor e cóengo mindoniense Gerardo Fanego, o xornalista e presidente da Junta de Educación de Cuba, Joaquín N. Aramburu, a escritora Carmiña Prieto Rouco, o que fose presidente da Real Academia Galega, Manuel Casás, ou o propio Soto Reguera.
martinfvizoso\
Viveiro en Cuba e Taladrid, 67 escolas e posibilismo político
Otero Cao cría no poder da educación para a redención e o progreso de Galicia. E por iso entregouse á causa de Viveiro e a súa Comarca e á do seu presidente e fundador, Xusto Taladrid Catá. Ás veces, escribiu con paixón hiperbólica: “o seu benemérita e incomparable labor”, “excepcional home”, “incansable benefactor e filántropo de Viveiro”, “paladín da loita contra o analfabetismo”, “vangarda”, “apóstolo da cultura patria”, “santo”… Pero os seus artigos son imprescindibles para coñecer a un home e unha entidade que, segundo el, creou 67 escolas e construíu 30 edificios.
Como redactor de Viveiro en Cuba propagou a obra educativa duns centros que non abrazaron nin modernos postulados pedagóxicos nin o vello ensino confesional. Tiveron unha posición ecléctica, centrista, similar á súa orientación política. Viveiro e a súa Comarca, Taladrid e el mesmo vinculáronse á facción liberal dinástica do deputado por Viveiro, José Soto Reguera, ben afastado de radicalismos. Ramos Riguera, directivo de Merille (Ourol) próximo a Taladrid, definiu así a Otero Cao: “Non profesa idea política algunha, comprendeu que os nosos males parten do tronco, non das ramas (…) e búrlase dos que creen que a rexeneración de Galicia se logra pedindo suprimir curas, igrexas, caciques, etc. Ao contrario que eses charlatanes, Otero cre que depende da descentralización administrativa, rompendo o control usurpador de Madrid, e da obrigación dos pais de dar escola aos seus fillos ata os 14 anos e non explotalos nas faenas do traballo”.
Otero Cao foi, pois, un posibilista. E aínda así, cando militou en Esquerda Republicana, pagou con cárcere. En 1967, desde certa amargura e desencanto, escribiu na súa Autobiografía: “Cumprín co meu deber de cidadán, loitando pola cultura e o progreso da miña terra. Recibín algúns parabéns pero tamén moito dano na vida: gustei do amargor da insidia e da persecución. A todos perdoo, pois tamén perdoou o Divino Mestre”.