«En España operamos a entre 15 e 20 adolescentes ao ano con obesidade grave»

É o último recurso. Pero en ocasións non queda máis remedio que recorrer a el para evitar complicacións maiores. Cando a dieta non funciona, nin os programas específicos de exercicio físico, nin ningún outro tratamento, a cirurxía é a única alternativa fronte á obesidade mórbida de nenos e adolescentes. E funciona naqueles casos é o que é aconsellable: en mozos cun índice masa corporal superior a 40, con enfermidades asociadas ao exceso de graxa, cunha madurez psicolóxica suficiente e cunha contorna familiar favorable e capaz de asumir un seguimento clínico permanente tras a intervención cirúrxica. En España aínda non se fixeron operacións a nenos, pero si a adolescentes de máis de 14 anos. Ramón Vilallonga, cirurxián gástrico no hospital Vall D'Hebron de Barcelona, é un dos pioneiros nesta práctica e, con 17 cirurxías deste tipo realizadas desde o 2013, tamén é o que conta cunha maior experiencia no país.

-Cantas operacións de obesidade mórbida realízanse en España a nenos e adolescentes?

-É difícil sabelo, porque non existe un rexistro oficial, como tampouco o hai no caso dos adultos, pero estímase que se realizan entre 15 e 20 intervencións ao ano. De momento fanse en moi poucos centros, en tres ou catro. Nenos en España aínda non operamos, pero eu vin operacións en países árabes a pequenos de 6 e 7 anos.

-Que especialista debe realizar este tipo de intervencións?

-Existe o consenso que debe ser o cirurxián gástrico que realiza este tipo de operacións en adultos, non pode ser un cirurxián infantil. É unha operación en nenos e adolescentes, pero que teñen enfermidades de adultos.

-É o último recurso?

-Si, é moi importante explicar aos mozos e ás súas familias que é o último recurso, porque o prioritario debe ser cambiar os hábitos de vida.

-Si, pero cando nada funciona, hai que operar?

-Si. Porque nos atopamos con casos que teñen complicacións cardiovasculares, resistencia á insulina ou mesmo xa diabetes... Temos nenos operados con insuficiencia respiratoria e apnea do soño que necesitaban máscaras para respirar. Non estamos a falar de nenos obesos, senón de obesos mórbidos.

-Nestes casos tamén inflúen os antecedentes familiares?

-Tiven a dous nenos que operei a cuxos pais tamén operara previamente. Unha das nais mesmo me dixo: «Opere ao meu fillo, que ao meu me ha ir moi ben».

-Lembra algunha das intervencións que lle chamou a atención porque fose un caso excepcional?

-Operei a un neno de 14 anos que xa tiña diabetes tipo 2 e con índice de masa corporal de 50. O 40 % dos casos que operamos presentan resistencia á insulina ou diabetes; máis do 80 % teñen apneas do soño e un 40 % teñen problemas de dor de xeonllos polo exceso de peso.

-Á vista da súa experiencia, funcionan este tipo de operacións en pacientes tan novos?

-Si. O cambio que sofren é significativo e experimentan unha mellora na súa calidade de vida en todos os parámetros. Cando baixan de peso poden empezar a facer unha vida normal, e iso é moi importante para eles. Son nenos que xa non sofren o bulling dos seus compañeiros e que melloraron moito a súa relación social. No seguimento que lles facemos tamén vemos que melloran as enfermidades que tiñan asociadas á obesidade. 

-Un aspecto fundamental entendo que é a mellora da súa autoestima.

-Si, porque a obesidade mórbida tamén lles ocasiona problemas psicolóxicos. Son rapaces con problemas de autoestima, que se illan, que deixan de facer calquera tipo de actividade e que se volven totalmente sedentarios. E no seguimento que lles facemos despois da intervención vemos que non só melloran da súa comorbilidad, senón tamén nestes aspectos. Temos a sensación de que melloraron moito.

-Existen datos que o proben?

-Nos Estados Unidos, onde se realizaron máis operacións, hai estudos que indican que a taxa de intento de suicidio reduciuse á metade entre estes enfermos e os casos de depresión infantil e xuvenil tamén se reduciron moito.

---

---

---