Un equipo galego anula a capacidade de infección das superbacterias

Raúl Romar García
R. ROMAR REDACCIÓN / LA VOZ

SOCIEDADE

CESAR QUIAN

O mecanismo xenético desvelado, publicado en «Nature», será a base de futuras vacinas

16 jun 2019 . Actualizado ás 14:04 h.

Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter baumannii, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae... Son nomes descoñecidos polo gran público, pero temidos polos microbiólogos e, sobre todo, polos pacientes dos hospitais. Son algunhas das chamadas superbacterias, resistentes á maioría de antibióticos e para as que, nalgúns casos, apenas existe un arsenal terapéutico efectivo, o que supón unha grave ameaza, amplamente reiterada polas autoridades sanitarias, para a saúde pública mundial. A solución xa non só pasa polo desenvolvemento de novos antibióticos, para os que as bacterias atoparán formas de burlalos tarde ou cedo, senón polo deseño dunha vacina que preveña as infeccións. E leste é o camiño que abriu o grupo de Investigación en Microbioloxía do Complexo Hospitalario Universitario da Coruña (Chuac), que descubriu un mecanismo xenético presente na práctica totalidade dos patógenos, tanto en humanos como en animais, que anula a capacidade de infección dos microbios e que senta as bases para a ansiada inmunización. 

O estudo, no que o equipo galego leva traballando varios anos e para o que mesmo conta cunha patente internacional, publicouse agora na revista científica Nature Communications. O propio editor da publicación destaca mesmo que o sistema «abre a posibilidade ao deseño dunha nova xeración de vacinas e o seu uso en clínica». «O mecanismo que descubrimos está presente en case todas as bacterias daniñas, polo que se pode aplicar a case todos os patógenos humanos e animais», explica Germán Bou, o responsable dun grupo integrado tamén por María Clara Povoa, Patricia García e Miriam Moscoso. 

O equipo xa confirmou os prometedores resultados en fase preclínica. Primeiro centrouse no deseño dunha vacina fronte á Pseudomonas aeruginosa, que permitiría mellorar a vida dos pacientes hospitalizados con pneumonías asociadas a ventilación mecánica, así como a de todos aqueles con infeccións crónicas, especialmente os enfermos con fibroses quística. 

Resposta inmune

O que fixeron os investigadores, a partir dunha cepa de laboratorio, foi inactivar un xene esencial para a síntese do D-Glutamato, un compoñente clave da parede celular das bacteria. É o que lles permite replicarse e multiplicarse para infectar o organismo e eludir a acción dos antibióticos. Unha vez inxectado no organismo, e en ausencia deste composto, o patógeno microbiano queda atenuado e é incapaz de replicarse. Pero, aínda así, e antes da súa autodestrución, permite ao sistema inmunitario recoñecelo e xerar unha resposta inmune de protección. Dito doutro modo, o corpo xa está preparado para aniquilar calquera futura infección bacteriana. É o proceso habitual de calquera vacina e, como calquera outra, forneceríase aos pacientes mediante unha inxección intramuscular.

«A bacteria no organismo humano non pode crecer, non pode dividirse nin multiplicarse, está atenuada, pero antes de destruírse xera unha resposta inmunológica no corpo», constata o microbiólogo que liderou a investigación.

O descubrimento abre unha vía máis que prometedora que o equipo do Chuac intenta levar ata as súas últimas consecuencias. O seu obxectivo final non é que quede nun mero estudo, senón levalo á clínica. Para iso, os científicos están ultimando a creación dunha empresa, que conta co apoio do programa Caixa Impulse, para a que só lles falta o visto e prace definitivo do Sergas.

«En marzo do 2018 acabaremos coa fase preclínica e no verán dese mesmo ano pretendemos iniciar as fases clínicas. Pero para iso necesitamos unha forte inxección de capital, e para iso necesitamos a empresa», subliña Germán Bou.