Vicente Bellver Capella: «Algúns creemos que toda maternidade subrogada instrumentaliza á muller»

En pleno debate en España sobre a maternidade subrogada saltou á luz o informe do Comité de Bioética de España. E as súas conclusións foron claras, prohibir a nivel internacional os contratos de xestación, en garantía da dignidade da muller e do neno. Vicente Bellver Capella (Valencia, 1963), catedrático de Filosofía do Dereito da Universidade de Valencia e membro deste comité, impartiu en Santiago unha conferencia na que abordou os aspectos xurídicos e éticos deste tipo de maternidade.

-Hai unha explotación da muller na xestación subrogada?

-O informe do comité non di que sexa unha forma de explotación. É certo que moitas maternidades subrogadas son consecuencia da explotación da muller, pero non existe unha relación causa efecto, polo que o contrato de maternidade subrogada non necesariamente implica en todos os casos explotación da muller. Iso é o que opina o comité. Algúns pensamos que toda maternidade subrogada entraña unha instrumentalización da muller, e outros, que é arriscada, e que, tal e como está regulada nestes momentos a nivel internacional, deixa nunha situación de máxima vulnerabilidade á muller, pero non descartan a posibilidade de que poida haber un marco legal que garanta a súa autonomía. Outros e eu entendemos que é moi difícil que unha muller poida non ser instrumentalizada neste contrato.

-Polo que opina unha parte do comité, cabería entón unha regulación onde non houbese instrumentalización?

-Pero exponse moitas dificultades. Por exemplo, calquera persoa ten dereito a renunciar ao seu tratamento médico en calquera momento, e con todo se che comprometes nun destes contratos non podes dar marcha atrás. Sobre todo hai que ter en conta que ata que a muller non se ve na situación non sabe como vai reaccionar. Outro punto importante ten que ver co aborto. A lei española ampara á muller se non se ve capaz de seguir coa xestación, pero está abortando o bebé doutro, e os grupos que propoñen modificar a lei para permitir a maternidade subrogada din que podería abortar pero perdería o dereito a unha indemnización e poderíaselle esixir unha indemnización por danos. Se aí e non vemos unha certa instrumentalización non se onde a imos ver.

-E se garántense todos eses dereitos para a muller?

-O comité buscou un consenso, que se concreta nas tres conclusións finais, pero a título persoal paréceme imposible conseguir unha regulación garantista da autonomía e a liberdade da muller que non a converta nun instrumento.

-A doazón de órganos é anónima, pero pódese facer de modo persoal cando se trata dun familiar, e se limítase esta maternidade subrogada aos familiares para garantir que sexa altruísta?

-Brasil por exemplo esixe que sexa un familiar. A proposta en España é xusto a contraria, e creo que ten peso por dúas razóns. Primeiro porque no fillo xeras unha dualidade de relacións de parentesco, xa que por exemplo a avoa legal sería a nai biolóxica, polo que o risco de que haxa conflitividade na formulación educativa non é descartable. Outra dificultade é que as relacións familiares son complexas e poderiamos imaxinar un risco probable en que unha persoa accedese a xestar por ese vínculo e non dun xeito completamente libre.

-Tamén podemos pensar que a doazón de óvulos instrumentaliza á muller.

-O comité non se pronunciou sobre iso. A título persoal as doazóns de óvulos entrañan un risco para a muller e búscase a eficiencia no proceso. Ademais a comisión nacional de reprodución humana nunca estableceu os criterios acerca da contía coa que se podía compensar a doazón, polo que as clínicas fixan os seus criterios. Que unha moza perciba mil euros fai dubidar de se estamos a falar de doazón ou de retribución.

-O comité elaborou un informe sobre o rexeitamento á vacinación, debería ser obrigatoria como quere Italia, e mesmo sancionar aos pais que non vacinen aos seus fillos?

-Creo que o réxime español é moi adecuado, porque non obrigando conseguiu unhas altísimas taxas que garanten a saúde pública da comunidade. A obrigatoriedade, e non digamos baixo sanción penal, é o último recurso, e a iso só hai que acudir cando non queda máis remedio. En España, por circunstancias culturais, por educación ou ben polo prestixio que teñen os sanitarios que saben explicar a importancia da vacinación, creo que resulta innecesario acudir a medidas tan drásticas como as sancións.

---

---

---