Kip Thorne: «'Interstellar' foi unha ocasión única para inspirar a millóns de persoas»

Xavier Fonseca Blanco
Xavier Fonseca REDACCIÓN / LA VOZ

SOCIEDADE

Kip Thorne ejerció de asesor científico en Interstellar
Kip Thorne exerceu de asesor científico en Interstellar Melinda Sue Gordon

A aterraxe do profesor do CalTech no cine deu un dos filmes de máis rigor científico da historia

10 may 2022 . Actualizado ás 15:05 h.

Os mellores anos dunha vida poden chegar en calquera momento. Kip Thorne vive a súa particular idade de ouro aos 76. Nótase que está feliz e tamén moi ocupado porque non se separa do seu portátil, que consulta en canto ten un segundo libre. O certo é que ten moitos motivos para estar contento.

Soa como favorito na quiniela do próximo Nobel de Física por fundar o experimento LIGO, que detectou as ondas gravitacionales, e porque a película Interstellar, que está baseada no traballo de toda a súa vida, foi un éxito de crítica e público. Agora prepara unha nova película xunto ao seu colega e bo amigo Stephen Hawking, ao que homenaxeou no último festival Starmus de Tenerife. Di que aprendeu do director do filme, Cristopher Nolan, a non falar do seu próximo proxecto ata que chegue o momento. Así que non puidemos sacar nada de información.

-Que aprendeu da súa experiencia cinematográfica?

-A traballar con xente brillante e moi creativa que non é científica. As tormentas de ideas con eles buscando traducir conceptos físicos que son complexos para o cine é un proceso moi enriquecedor. Creo que sempre é bo colaborar con alguén que ten moita creatividade pero que é moi diferente a un mesmo.

-A arte e a ciencia manteñen unha relación moi estreita na longametraxe.

-A min interésame moito a conexión entre a ciencia e a arte. Agora mesmo estou a traballar nun libro, que se publicará o próximo ano, que combina os cadros que fixo unha nova artista e os meus poemas sobre o lado curvo do Universo. Eu creo que este tipo de traballo creativo é similar ao científico porque cando traballo como físico teórico as ecuacións ou os experimentos son os que me din en última instancia se algo é correcto ou non. Pero a inspiración, as ideas, os saltos intuitivos ou os pasos para chegar dun lado do coñecemento humano ao outro se fan coas mesmas ferramentas que se usan para escribir un poema ou crear imaxes para unha película.

-Que sería máis importante para vostede, gañar o Nobel ou ter feito «Interstellar»?

-O Nobel é un símbolo que axuda á xente a entender a importancia que ten a ciencia e por iso creo que é moi útil, aínda que a miúdo llo dan a quen non deben. Eu creo, de todos os xeitos, que o premio pertencería ás persoas que traballan no experimento LIGO. Pero Interstellar foi unha ocasión única para inspirar a mil millóns de persoas a preto da ciencia. E para un profesor de Física ter a oportunidade de chegar a un público de mil millóns de persoas non é algo normal.

-Que lle pareceu a cinta?

-Suponse que os científicos non adoitan falar de emocións, pero a primeira vez que a vin chorei. E iso que coñecía moi ben o guion porque traballei moi de preto con Cristopher Nolan e con cada un dos actores na parte científica. Sabía exactamente o que ía pasar en cada momento e quen ía dicir que cada instante. Con todo, contemplar o resultado nunha pantalla de cine foi unha experiencia incrible que me emocionou moito.

-O buraco negro que sae na película é o máis real da historia da ciencia?

-Existe un tipo de simulación importante sobre buracos negros e é aquela que se fai sobre a aparencia dos grandes buracos que existen no centro da Vía Láctea, que por certo son moito máis enormes que Gargantúa. Os radioastrónomos puideron ver por primeira vez o disco de acreción que hai ao redor dun buraco negro e tamén a sombra que proxecta. Así que as imaxes que saen en Interstellar e que fixemos en colaboración coa empresa Dobre Negative permiten ver cos nosos ollos un buraco negro.

-«Gargantúa» non só foi premiado co Óscar senón que ademais serviu para escribir artigos en prestixiosas revista de ciencia. Que pode achegar á astrofísica?

-A representación de Gargantúa axudará a predicir a aparencia que teñen os buracos negros e a partir de agora poderá guiar a planificación das observacións que se realizan cos telescopios.

-En «Interstellar» os buracos negros son un medio de transporte para coñecer seres de cinco dimensiones que se comunican connosco a través da gravidade. Cre vostede que poden existir civilizacións intelixentes por aí fóra?

-Contareille unha anécdota. Antes de Nolan o director de Interstellar ía ser Steven Spielberg. Durante a posta en marcha do proxecto chegou a reunirse con vinte científicos nunha sala para tratar os aspectos máis técnicos. Steven preguntou cantos dos que estabamos alí crían que existen civilizacións máis intelixentes que a nosa. E todos levantamos a man.

-Cre vostede que algún día os humanos poderemos chegar aos veciños mundos ou mesmo aos que hai máis aló da veciñanza cósmica?

-Ao final eu creo que si o conseguiremos, pero non será pronto. O reto da viaxe Interstellar é tremendo. Os humanos fomos capaces de chegar ata a Lúa pero o exoplaneta máis próximo habitable está a uns doce anos luz. É coma se só percorrésemos sete centímetros de todo o radio da Terra.

Unha nova forma de ver o Universo

Cando Albert Einstein formulou a Teoría Xeral da Relatividade en 1915 predixo a existencia das ondas gravitacionales. A gravidade non é unha forza, senón unha consecuencia do espazo-tempo curvado. Se os obxectos deforman o tecido, como unha bóla de aceiro sobre unha saba, entón poderían crear ondulaciones, do mesmo xeito que xera unha pedra cando cae nun lago. Despois de décadas tras esas ondas gravitacionales, nos anos oitenta Kip Thorne propuxo un experimento para dar con elas. Se deforman o espazo, leste debería encollerse e estirarse. E con esta sinxela e xenial idea naceu LIGO, que en setembro do 2015 foi capaz de detectar unha deformación do espazo máis pequena que o tamaño dun protón. E así, un século despois, foi posible encaixar a última peza no quebracabezas da Relatividade.

-O experimento LIGO que vostede axudou a crear detectou xa ondas gravitacionales de dous eventos de buracos negros fusionándose. Esta abrindo outro capítulo da historia da astrofísica ou é un libro completamente novo?

-Sin duda é un libro novo pero ao mesmo tempo compañeiro dos que xa existen. Agora podemos ver o Universo doutro modo. Ata agora só podiamos observalo a través das ondas electromagnéticas (radios X, infravermellos, luz visible...) producidos por electróns, protóns ,moléculas ou partículas individuais. Pero as ondas gravitacionales o que fan é encoller e estirar o espazo. E isto non o producen os átomos senón os movementos de grandes masas e enerxías que non teñen por que estar feitos de materia. Os buracos negros que detectamos están feitos de espazo e tempo curvado. Temos xa que logo un novo tipo de radiación que xorden das explosións máis violentas que existen, á marxe clara da explosión do Big Bang. Así que é o principio de algo novo. A analogía que se fixo e é moi acertada é que estamos a facer algo similar ao que fixo Galileo cando colleu o seu telescopio e observou por primeira vez as lúas de Xúpiter.