O bosque de secuoyas de Poio

Alfredo López Penide
López Penide POIO / LA VOZ

POIO

RAMON LEIRO

Nas proximidades do monte Castrove sitúase unha das xoias máis descoñecidas deste municipio, o considerado como o maior bosque de secuoyas de Europa

18 may 2015 . Actualizado ás 17:46 h.

En Aris, ao pé do monte Castrove e camiño da Escusa (Poio), aínda son moitos os que lembran o desembarco a finais de 1992 dun grupo de mozos estadounidenses. Foi o xerme do Bosque de Colón, o considerado como maior bosque de secuoyas de Europa. «Viñeron de California para plantar os árbores e se repartiron polas casas dos veciños mentres estiveron aquí», rememora José Rodríguez Couselo, quen se estreou na presidencia da comunidade de montes de San Xoán, cargo que aínda ostenta, con este proxecto.

En casa deste comuneiro colga, enmarcada, a resolución do Congreso dos Estados Unidos autorizando o que catalogan como «un agasallo á xente de España» para conmemorar «o quinto centenario da viaxe de Cristóbal Colón»: o envío de cincocentas secuoyas vermellas á provincia de Pontevedra. Pasadas máis de dúas décadas daquela data, Rodríguez Couselo aínda descoñece quen puido situar ao Castrove na órbita dos Estados Unidos: «Parece ser que alguén lles falou desta zona, pero a verdade é que non sei quen. Iso si, gustoulles o sitio».

O por entón tamén concelleiro deixa claro que, antes de traer o medio milleiro de secuoyas desde California, se cercioraron da viabilidade desta aposta. Así, meses antes de que os congresistas e o propio George Bush pai, por aquelas datas presidente dos Estados Unidos, coñecesen a existencia de Poio, expertos norteamericanos desprazáronse ata a zona elixida para a plantación e tomaron mostras da terra que levaron a analizar ao seu país de procedencia -«fíxose un estudo e, a raíz de aí, foi que se plantaron»-. Tempo despois, deron luz verde á iniciativa, pero, iso si, supervisárona en todo momento, o que explica que fose persoal californiano o que acometese a plantación da maior parte dos exemplares.

Entre risos, Rodríguez Couselo rememora a deferencia que tiveron con eles os norteamericanos ao deixar que as dúas primeiras secuoyas do Bosque de Colón fosen introducidas na terra do Castrove polos veciños de Poio. Aínda hoxe, Armando Couselo, por aquela época alcalde de Poio, e o seu concelleiro e primo José Rodríguez discrepan sobre quen foi o que plantou o exemplar que máis forte ha ir crecendo.

A copia da resolución do Congreso non é o único recordo daquela época que colga das paredes da casa do presidente da comunidade de San Xoán. Aí está a foto de cando os recibiu o rei Juan Carlos I por «mediación da embaixada americana en Madrid».

Non en balde, tratábase de conmemorar os cincocentos anos que pasaran desde que Cristóbal Colón puxo o pé no Novo Mundo. Unha viaxe que, segundo o documento aprobado polos congresistas, permitiu establecer «permanentes comunicacións entre os hemisferios Este e Oeste e lanzou a maior migración de seres humanos da historia do mundo», ademais de que serviría de estimulou para que, en 1519, Fernando de Magallanes e Juan Sebastián de Elcano iniciasen o que, ao cabo, sería a primeira circunnavegación do globo terráqueo. A resolución H. J. Res. 529, que curiosamente rubricou o presidente George Bush o 23 de outubro de 1992, isto é, cincocentos anos e once días despois do descubrimento de América, destaca que a xesta de Colón contribuíu, xa non só a outras expedicións que levaron á humanidade a comprender a xeografía da Terra, senón que «inaugurou un mundo novo que permitiu a formación dos Estados Unidos».

É por iso que, como unha sorte de contrapartida, os norteamericanos entenderon que 1992 era o momento apropiado para plantar en España unha arboleda de secuoyas vermellas californianas que mirase cara ao océano Atlántico. Para que, deste xeito, «durante os seguintes cincocentos anos, as árbores poidan crecer desde pequenas plantas ata a súa plena nobreza no chan do hemisferio Este». Deste xeito, cada persoa que visite o Bosque de Colón poida experimentar «a impresionante potencialidade e a marabillosa beleza da creación», á vez que «representa a esperanza dun futuro de crecente amizade entre os pobos» de ambos os hemisferios.

Tales desexos estiveron a piques de ser pasto das chamas en agosto do 2006, cando unha onda de incendios forestais varreu boa parte da xeografía galega. E Poio non foi a excepción.

José Rodríguez Couselo recoñece que, por momentos, temeu que todo o traballo realizado queda convertido en cinzas. Aínda que botando a vista atrás asegura que todo quedou nun susto, a súa voz denota o mal que o pasou aqueles días. «Pasamos medo», confesa quen ás veces se pregunta como puideron esquivar o poder destrutor do lume. «Estábamos a xente toda en fila para que non pasara [o lume] da pista para arriba, todos preparados porque os camións non daban feito», relata mentres que por xestos debuxa o que entón puido ser algo moi semellante a un cordón humano, un muro de veciños de ambos os sexos que, armados co que tiñan máis a man, estaban dispostos a loitar, a vender cara a súa pel, polo que era seu.

E gañaron: «Ao final o fogo non pasou. Fomos máis duros que o fogo, pero o susto quedou aí». O sorriso volve iluminar o seu rostro curtido, mentres recoñece que o maior bosque de secuoyas de Europa segue sendo un gran descoñecido, mesmo, entre os propios veciños de Poio, cando se trata de algo «digno de verse».

«Coa sombra que dan non deixan que a maleza vaia para arriba»

Perfectamente aliñados, as cincocentas secuoyas do Bosque de Colón coexisten nunha contorna privilexiada no que o tempo parece deterse. Os exemplares de Poio aínda son novos, segundo os estándares dunha especie vexetal que pode vivir centos, mesmo, miles de anos e pode superar o centenar de metros de altura. Non en balde, estímase que o exemplar máis vello pode ter preto de 3.200 anos de antigüidade, mentres outros moitos superan a barreira dos seis séculos.

Tras pouco máis de dúas décadas no Castrove, José Rodríguez Couselo puido constatar que a súa presenza supón unha ferramenta para manter limpo o monte. E é que «non crece a maleza. Coa sombra que dan non deixan que a maleza vaia para arriba».

O presidente dos comuneiros de San Xoán asume que chegou o momento de que o Bosque de Colón ábrase á sociedade. Non en balde, é tan descoñecido que nin sequera a Wikipedia fai referencia á súa existencia cando refire os puntos da xeografía española onde se poden observar secuoyas vermellas.