Rompendo teitos de cristal

Roberto Blanco Valdés
Roberto L. Blanco Valdés O OLLO PÚBLICO

OPINIÓN

BENITO ORDOÑEZ

25 jul 2017 . Actualizado ás 08:14 h.

A expresión teito de cristal, que empezou sendo utilizada de forma profesional polos estudiosos de xénero, xeneralizouse na linguaxe popular de forma que hoxe son gran maioría as persoas que saben que cando falamos de teito de cristal non estamos a aludir a unha estrutura arquitectónica, senón ás dificultades de moi diversa índole ás que teñen que enfrontarse as mulleres para chegar a postos de traballo ou cargos públicos que, monopolizados tradicionalmente polos homes, estiveron vedados á metade da poboación pese ao innegable proceso de igualación de sexos que por fortuna se vive en todas as democracias avanzadas.

María Emilia Casas, galardoada este ano co Premio Fernández Latorre, rompeu ao longo da súa vida non só un teito de cristal. Rompeu dous, un e outro de natureza moi distinta pero ambas dunha dureza e resistencia indiscutibles. A profesora Casas foi a primeira muller que obtivo en España unha cátedra de Dereito do Traballo, proeza cuxo mérito é facilmente comprobable cunha constatación doado de facer: o notable desequilibrio entre catedráticos e catedráticas que aínda hoxe, moitos anos despois, segue existindo nas universidades españolas. Porque a Universidade foi primeiro unha institución case reservada aos homes como alumnos (na orla do meu pai, na Facultade de Dereito compostelá, apenas hai mulleres) e despois case reservada aos homes como docentes. María Emilia Casas logrou ser profesora e culminar como catedrática a súa carreira profesional nuns momentos en que selo comezaba apenas a deixar de constituír unha rareza.

Logo, e como xurista de recoñecida competencia con máis de quince anos de exercicio profesional, tal e como esixe o artigo 159.2 da Constitución, foi designada María Emilia Casas en 1998, a proposta do Senado, maxistrada do Tribunal Constitucional, o que a converteu, con 48 anos, no membro máis novo que accedía a un órgano fundamental da nosa arquitectura constitucional, a unha institución que resultou no seu conxunto a máis exitosa novidade da Constitución de 1978. Vista en perspectiva, a contribución do noso Tribunal Constitucional ao asentamento dunha cultura democrática en España resultou sinxelamente indiscutible, como o foron especialmente as súas achegas para garantir unha práctica efectiva dos dereitos e liberdades fundamentais e do principio de igualdade, de xeito moi destacado entre homes e mulleres. Non debeu de ser pouco importante en tal sentido a presenza de mulleres no tribunal e entre elas de quen, como a profesora Casas, estaba especializada nun dos ámbitos onde a discriminación por sexos foi e é máis inxusta e lacerante: o laboral.

A brillante carreira como xurista de María Emilia Casas culmina no 2004, cando é elixida, polos seus maxistrados, presidenta do supremo interprete da nosa Constitución. Resulta innecesario aclarar que era a primeira muller que accedía a un posto de tal responsabilidade -o presidente do Tribunal Constitucional é a quinta autoridade do Estado- e a única que o fixo ata a data. Ocupou a presidencia ata xaneiro do 2011 nunha das etapas mais complexas e convulsas do Constitucional, que debeu resolver, entre outros temas endemoñados, os recursos de inconstitucionalidade presentados contra o Estatuto catalán do 2006.

Se hai un ámbito no que o cambio que experimenta España despois da recuperación da democracia produciu moi significativas novidades ese foi, sin duda, o da posición das mulleres no mundo político, social, laboral ou cultural. María Emilia Casas é un exemplo espléndido diso, aínda que a excepcionalidade dos seus triunfos pon de relevo o importante camiño que aínda queda por andar.