Memoria do día despois

Fernando Ónega
Fernando Ónega DESDE A CORTE

OPINIÓN

Non dispoñible

16 jun 2017 . Actualizado ás 08:15 h.

Agora que se lembrou tanto o 15 de xuño de 1977, eu quero pórlle unha mínima memoria ao día seguinte, o 16 de xuño. Lembrarei sempre aquela mañá no palacio da Moncloa. O equipo de limpeza tivera traballo, porque o despacho de Suárez fora pouco menos que un club nocturno onde o propio xefe de Goberno, ministros e xentes de mediana pelame como un servidor pasaramos moitas horas de copas, tabaco e tortilla española. Primeiro, para acougar os nervios, porque empezou gañando o PSOE, e despois, para alegrar a cara e celebrar que UCD ía gañando. A secretaria de Suárez pasaba notas constantes das provincias. O ministro do Interior adiantaba ao presidente o que ía saír nas pantallas do Centro de Datos. Todo moi manual, porque non existían os móbiles, nin Internet, nin redes sociais, nin nos imaxinabamos que algún día puidesen existir.

E aquel día, o 16 de xuño do 77, foi cando puidemos ver como era realmente este país. Acababa de asomar o bipartidismo, cunha UCD e un PSOE que sumaban 284 escanos. O resto de partidos só sumaban 66. O pobo español acababa de mandar a mensaxe de que bolsa de votos estaba no centro: a Alianza Popular de Fraga, aínda recuberta de moho franquista, quedou en 16; o poder comunista resultou ser máis imaxinario que real e, tendo sido a auténtica oposición a Franco, conformouse con vinte asentos: non había tantos comunistas como temían os militares que se rebelaron contra a súa legalización. Os nacionalistas demostraron que tiñan algo que dicir. A esquerda tivo a súa primeira lección do prezo que se paga pola división: se Felipe González aglutinase a todos os partidos socialistas, tería gañado as eleccións. E quedaron fóra ou con representación mínima os extremismos de esquerda e de dereita. Aquela foi a primeira varrida de radicais.

E un xogo que agora podo expor con certa desenvoltura: que pasase se Fraga, home de ideas firmes, gañase aquel día? Que non tería habido o consenso constitucional que un Suárez de ideoloxía pragmática buscou e propiciou. Aquilo só o podía promover alguén como el. E que ocorrese se gañase Felipe González á primeira? Que un calafrío tería percorrido a espiña dorsal do sistema e, dentro do sistema, do Exército. Para os militares sería coma se os vermellos gañasen a guerra 39 anos despois. E, se gañase Carrillo, nin lles conto: habería tanques na rúa. Aquel 16 de xuño do 77 non o soubemos ver por falta de perspectiva; pero saíron uns resultados que parecían deseñados para completar a transición. Un gabinete de estratexia non o fixo mellor.