Cada día de folga custaría 50 millóns de euros ao sistema portuario español, segundo a patronal
26 feb 2017 . Actualizado ás 09:48 h.Con dicir que teñen nas súas mans 50 millóns ao día -o que calcula a Plataforma de Investidores en Portos Españois (PIPE) que custa unha xornada de folga nos portos-, poucos datos necesítanse máis para dar idea da forza que atesoura o colectivo de estibadores. E máis cando, a diferenza do ocorrido cos controladores, que poderían ser substituídos por militares do Exército do Aire, «ninguén se imaxina a un garda civil subido a un guindastre portuario», explican expertos do sector. Pero esa forza non é exclusiva de España. En toda Europa son un colectivo con enorme poder.
Alemaña
A proposta dunha bolsa única para reducir os custos da estiba. A locomotora europea posúe cinco portos importantes, así como outros máis pequenos distribuídos pola costa e os ríos do país. Independentemente de se pertencen a cidades-Estado (como é o caso de Hamburgo), a municipios (por exemplo o de Kiel), ou a sociedades limitadas, a estiba é xestionada por unhas 300 empresas privadas. A man de obra réxese por unha lei federal que data de 1950, ademais de por os acordos locais e as bolsas de traballo que estableceron as asociacións de empresas marítimas e os sindicatos en cada porto. Están financiadas con parte do soldo dos empregados en persoal, e son as encargadas de contratar ao persoal temporal necesario, sempre co visto e prace da Axencia Federal de Emprego. Podería dicirse que desempeña un labor mediador e xestora sen ánimo de lucro.
Aínda que a primeira vista o réxime portuario alemán conta cunha gran aceptación, non está exento de polémica. As empresas de varios grandes portos debaten a necesidade de modernizar o sistema federal de bolsas de emprego e crear unha soa entidade para todo o país, coa idea de reducir os custos relacionados coa carga e descarga -que en Alemaña acadan entre o 37 e o 40 %-, e evitar ao mesmo tempo os problemas de competencia derivados das diferentes condicións laborais que existen nos distintos portos. E é que o soldo mensual dun estibador alemán, unha das profesións industriais mellor pagas, chega a oscilar entre os 2.100 euros de Mecklemburgo-Pomerania Occidental, e os 3.600 de Baden-Württemberg.
Francia
Un colectivo en retroceso. En Francia produciuse un conflito similar ao español no 2006, cando a Comisión Europea propuxo unha directiva para liberalizar os servizos portuarios. As principais terminais do país, como Marsella e Lle Havre, foron bloqueadas polos estibadores nunha folga xeral. O texto finalmente non foi aprobado. Hoxe, as empresas privadas de manutención portuaria alugan aos portos máquinas e persoal de estiba, que se atopa en declive desde os anos oitenta (pasaron de ser máis de 13.000 en 1992 a menos de 3.000 hoxe). Durante as folgas do 2006, a unión de empresarios a cargo do porto de Marsella lanzou unha contra-campaña asegurando que os estibadores cobraban máis de 4.500 euros por 12 horas de traballo á semana. Con todo, os sindicatos fixeron públicos os seus salarios, de entre 1.750 e 3.000 euros ao mes por 35 horas semanais. Actualmente, o soldo mínimo dun estibador é o mesmo que o mínimo interprofesional en Francia; é dicir, 1.480 euros brutos ao mes.
Portugal
Sucesivas folgas. Os estibadores lusos convocaron catro folgas desde o 2011 para blindar as súas condicións de traballo. Foi entón cando o Goberno de Passos Coelho (centrodereita) anunciou recortes nos seus salarios e a revisión das súas condicións laborais, como consecuencia das imposicións da troika, tras o rescate. Pero nin Passos Coelho nin o actual primeiro ministro, o socialista Antonio Costa, lograron cambiar o status dos estibadores lusos, con soldos de 4.000 euros brutos, cando o salario medio é de 800 e o mínimo interprofesional, de 557.
A última folga foi en abril e maio do ano pasado. Os estibadores dos portos do sur de Portugal (Lisboa, Setúbal e Sines) pararon durante case dous meses para impedir que se activasen as novas listas de substitución, sen ter en conta a xa existente -onde figuraban familiares dos estibadores en activo- e que os soldos se fixasen en 650 euros brutos. Tras maratonianas conversacións entre patronal, sindicatos e o ministerio do Mar, de Ana Paula Vitorino, chegouse á paz social en maio e a un acordo para manter os postos de traballo e os soldos dos estibadores de máis antigüidade. Tamén se reincorporaron ás novas bolsas aos estibadores que traballaran desde xaneiro do 2015 e o salario medio fixouse en 850 euros brutos.
Reino Unido
Privatización total. No Reino Unido, os portos funcionan como negocios privados. Hai tres categorías segundo a propiedade: totalmente privado -que acaparan o 70 % dos tráficos-, en consorcio -como o de Dover, que non distribúen dividendos, senón que reinvisten no negocio- e os portos municipais. Todos compiten entre si, con pouco ou ningún subsidio público. Son libres de fixar tarifas sobre unha base comercial. Os portos poden contratar directamente aos estibadores ou recorrer a empresas que ofrecen ese servizo. Ou empregar ambas as fórmulas. As condicións contractuais dos empregados son en calquera caso decididas polas empresas de acordo coas leis laborais británicas e pode haber, aínda que non é frecuente, acordos de contratación entre as compañas. No seu día houbo unha especie de rexistro de estibadores. Era o denominado NDLS (Réxime Nacional para os Empregados Portuarios), que na súa época se anunciou como «o experimento social e laboral máis grande do mundo», pero que acabou abolido. E moita conflitividade, pois os traballadores recibiron garantías de emprego para sempre cando a mecanización posterior sobredimensionou os persoais. Thatcher aboliu o plan. Famoso é o caso do futbolista do Liverpool Robbie Fowler, sancionado pola UEFA despois de celebrar un gol levantando a camiseta para exhibir outra de apoio aos estibadores nun conflito que durou desde 1995 a 1998: «500 estibadores de Liverpool despedidos desde setembro de 1995». Na actualidade, algúns portos ofrecen un servizo integrado que inclúe o manexo da carga, e outros nos que a autoridade portuaria proporciona a infraestrutura, pero da estiba encárganse empresas independentes.
Información elaborada por Alexandra F. Coengo (Francia), Patricia Baelo (Alemaña), Begoña Íñiguez (Portugal), Rita Álvarez Tudela (Reino Unido) e E. Abuín.