O edificio do século XI foi remodelado no XX por un cura para deixar unha vivenda a cada un dos seus sete sobriños
29 jul 2017 . Actualizado ás 22:21 h.Non todo o mundo pode presumir de haber nado ou vivido nun castelo. Digna Gómez Fernández si. Ten 90 anos, dos que polo menos 20 pasounos como inquilina nun piso da segunda planta do de Navia de Suarna. Na fortaleza, dividida no século XX en seis apartamentos, residían outras seis familias, que entre todas reunían sete fillos. Unha deles era Macú López Yáñez que compartiu xogos no patio, na torre e nas escaleiras, non só coa filla de Digna, que era como a súa irmá, senón tamén cos nenos dos outros inquilinos, cos seus tres irmáns e cos resto da localidade. O castelo era o punto de reunión.
A fortaleza segue en pé, pechada todo o ano, salvo no verán que adoitan ocupar dous dos apartamentos. Téñenos alugados familias de emigrantes en Barcelona.
Digna Gómez e Macú López Yáñez, coincidiron como veciñas no castelo de Navia, nunha etapa das súas vidas, da que gardan recordos moi felices, a pesar de que na construción que ten as súas orixes no século XI, había moitas carencias. Recoñecen que para elas deixar a fortaleza significou ter máis comodidades, pero non maior felicidade. «Eramos como unha gran familia -confesou Digna Gómez- no castelo naceron os nosos fillos e compartimos moitos acontecementos felices. Axudabámonos moito, no que podiamos».
Os dous facultativos que había entón na capital do municipio acudiron en numerosas ocasións ao castelo para atender partos, ata que se impuxeron os hospitais. «Naqueles anos -aseguran ambas as- en Navia había moitas máis cousas que agora. Entón tiñamos dous médicos e farmacia».
O castelo foi adquirido no pasado século polo sacerdote asturiano Manuel López Ernesto, que estivo de párroco en Navia, aos herdeiros do conde de Altamira, que se fixo con el en 1613. Reformouno practicamente por completo e cambioulle a fisionomía para facer dentro sete vivendas para os seus herdeiros, segundo lembra unha veciña que vive na praza. Tivo que usar a antiga palleira que reconstruíu con bloques de formigón, que quedaron ao aire e que segue nese estado e nela habilitou outra vivenda. Un veciño suxeriu como medida de urxencia tapar as bloques con hiedras para mitigar o feísmo.
Digna Gómez, que cando se mudou foise para unha casa que comprou en fronte, asegura que a mellor das sete vivendas era a súa. A súa familia ocupouna cando a deixou libre o sacerdote, que era moi amigo do seu marido, dono do famoso bar Kubala, de Navia. Tiña máis comodidades que as demais porque para ir ao servizo non tiñan que saír ao exterior.
Os inquilinos, segundo Digna Gómez, fóronse marchando de forma graduada cando accedían a unha vivenda propia e aos poucos os pisos foron quedando baleiros.
Intentos de compra
Aínda perduran encostados á roca sobre a que se asenta a fortaleza as antigos construcións. Nun dos laterais seguen un alpendre que foi galiñeiro en tempos e outro que albergou primeiramente unha fábrica de gasosas, despois o taller dun xastre que emigrou a Arxentina , un zoqueiro e que antes de pechar definitivamente, foi oficina de correos.
Tanto a Digna como a Macú López gustaríalles que a fortaleza estivese en mellores condicións do que está nestes momentos e que se puidese visitar. «Eu xa non o verei -sinalou Digna- pero estaría ben que o arranxasen porque está bastante mal. Sería unha alegría moi grande».
Polo menos nunha ocasión tivo pensado a posibilidade de que o castelo deixase de ser privado. Francisco Cacharro, na súa etapa de presidente da Deputación intentou comprar a fortaleza pero as xestións cos herdeiros de López Ernesto non callaron.
«No castelo naceron os nosos fillos e as sete familias axudabámonos»
«Tiñámonos/Tiñámosnos que bañar en barreños e os retretes eran de uso comunitario»
«Con sete anos sentíame como unha auténtica princesa do pobo»
«Era moi divertido». «Eu sentíame como unha auténtica princesa, unha princesa do pobo». Así lembra Macú López a súa estancia no castelo de Navia, nunha vivenda con tres dormitorios, un deles era o antigo comedor, que transformaron cando a avoa se foi a vivir con eles.
Os sete veciños compartían os servizos comunitarios que había en cada unha das plantas e bañábanse, segundo lembra Macú López, en barreños coa auga que quentaban nas cociñas.
«Ao castelo viñan xogar todos os nenos do pobo. Corriamos polo patio e polas escaleiras, subiamos á torre e pasabámonolo/pasabámosnolo xenial». «A miña nai -engadiu- sempre aparecía con bocadillos de pan con mel para todas á hora de merendar».
Un recinto con lendas
A fortaleza tamén proporcionou algún desgusto nas tardes de xogos. Un dos irmáns de Macú, que viviu no castelo ata os 17 anos, caeu desde un buraco que hai na torre cara ao exterior. Estivo tempo inconsciente a causa do golpe.
Petronila Yáñez, a nai de Macú e unha das primeiras lucenses que se sacou o carné de conducir nos anos 60, cociñaba no castelo para os albaneis que construíron a casa á que se trasladaron cando ela cumpriu os sete anos. O alugueiro da vivenda do castelo seguiron manténdoa. Utilizábana como dormitorio algúns dos empregados do serradoiro que rexentaba o seu pai.
Desde que deixaron a vivenda, ninguén volveu habitala. López Yáñez tiña interese en volver entrar na fortaleza para ver como está por dentro, refrescar a memoria da súa infancia e compartir eses momentos cos seus fillos, pero agora a porta está pechada baixo sete chaves.
Este xornal intentou acceder ao interior da fortaleza para comprobar como eran as casas, pero non foi posible.
A porta, que nunca estivo pechada ata hai pouco, só se abre agora cando están en Navia os dous últimos inquilinos, que viven en Barcelona. Un deles foi o que cambiou a que estaba, moi deteriorada polo paso do tempo, e colocou no acceso á fortaleza unha de madeira que desentona coa contorna xa bastante degradado.
Macú lembra que tamén había multitude de lendas en torno ao castelo o que lle daban un halo maior de misterioso. Contábanlle na súa infancia que había no fondo do patio un cemiterio no que enterraban no seu momento aos habitantes desta fortaleza.