Nun portal dixital de coleccionismo adquiríronse obras do crítico e historiador monfortino, falecido hai agora 77 anos
10 ene 2017 . Actualizado ás 05:00 h.O pasado 31 de decembro vendeuse a través do portal dixital Todocoleccion.net unha curiosa peza relacionada co patrimonio histórico de Monforte. Trátase dunha postal debuxada a man polo reputado historiador e crítico de arte monfortina Antonio Méndez Casal, unha figura moi esquecida na actualidade pero que tivo unha gran importancia na primeira metade do século pasado. No mesmo portal vendéronse anteriormente outros tres debuxos do mesmo autor.
Todos estes debuxos foron realizados en 1903 -cando Méndez Casal contaba vinte anos de idade- sobre uns cartóns postais que se comercializaban nesa época e cuxo anverso estaba en branco. Un deles é un apuntamento do mosteiro e a torre de San Vicente do Pino «tomado do natural desde a horta de casa», segundo escribiu o autor no texto que acompaña o debuxo. Outro dos bosquexos reproduce o rostro do fabulista Esopo segundo o retrato imaxinario que lle dedicou Velázquez no século XVII e que se conserva no Museo do Prado. As outras dúas postais son retratos dunha muller e un neno tomados do natural.
A pesar das inquietudes que mostrou neses debuxos xuvenís, Méndez Casal non seguiu estudos artísticos. Cursou a carreira de dereito na Universidade de Santiago e ingresou no corpo xurídico militar, onde acadou grao de tenente.
Numerosas publicacións
Aínda que non se converteu en artista, Méndez Casal levou a cabo unha intensa actividade como crítico de arte en diferentes publicacións periódicas e escribiu varios libros sobre temas artísticos. Un deles é un estudo sobre o pintor romántico ferrolán Jenaro Pérez Villaamil, editado en Madrid en 1923. Dous anos despois publicou en Santiago o texto dunha conferencia sobre Galicia e a súa arte contemporánea. En 1928 deu á imprenta un libro sobre a vida e a obra de Vicente López Portaña, pintor de cámara do rei Fernando VII, que se reeditou en 1949. En 1936 publicou O Renacemento en Italia, tradución dunha obra do historiador alemán Paul Schbring. A iso engádense colaboracións en obras colectivas e numerosos artigos e textos de catálogos de exposicións artísticas que non foron recollidos en libros.
A pesar de que son mencionados como fonte en numerosas obras de historia da arte, os libros de Méndez Casal levan moito tempo descatalogados e sen reimprimir. No entanto, algúns exemplares das edicións orixinais véndense de segunda man en Internet, tanto no mencionado portal Todocoleccion.net como noutros lugares.
O descubridor do soado cadro de Van der Goes
Un dos aspectos máis coñecidos da biografía de Antonio Méndez Casal é o feito de ter identificado a autoría do soado cadro Adoración dos Reis, do pintor flamenco Hugo van der Goes, que foi probablemente adquirido polo cardeal Rodrigo de Castro nunha viaxe que fixo a Flandes en 1588 e que se conservou durante moito tempo no Colexio da Compaña de Monforte. O elevado valor artístico desta obra foi recoñecido no século XIX, pero nun principio os expertos non conseguiron identificar claramente ao autor. Algúns estudiosos atribuírono a Peter Paul Rubens e outros a Hans Memling, entre outras hipóteses.
A cuestión aclarouse definitivamente en 1909 grazas a Méndez Casal, que coa axuda de varios expertos estranxeiros determinou que a Adoración dos Reis fora pintada por Van der Goes. Desde entón a autoría do cadro non se volveu a pór en dúbida. Ao ano seguinte, o padroado do colexio dos Escolapios de Monforte asinou a venda da obra ao museo Kaiser Friedrich de Berlín, orixinando unha virulenta polémica que se estendeu por toda España.
Traslado a Berlín
A pesar das protestas, o cadro foi finalmente trasladado a Alemaña en 1913. En 1945 salvouse casualmente dun incendio causado polos bombardeos aliados na capital alemá, no que quedaron destruídas unhas cen pezas artísticas gardadas no mesmo museo. Na pasada década, a obra foi sometida a un proceso de restauración que durou dous anos e na actualidade exhíbese -co nome de Monforte-Altar ou retablo de Monforte- no centro cultural Kulturforum.
Antonio Méndez Casal faleceu cinco anos antes de que o Van der Goes salvásese dos bombardeos de Berlín, o 13 de xaneiro de 1940. Contaba 56 anos de idade e era membro da Real Academia de Belas Artes de San Fernando e vicepresidente do Museo de Arte Moderna de Madrid. Desde 1937 leva o seu nome unha rúa de Monforte que anteriormente se denominou Cruceiro de San Antonio.