Un terzo dos mozos constatan insultos, burlas e intentos de control na Rede
20 abr 2017 . Actualizado ás 05:00 h.«Ás veces por Hangout chéganme invitacións de descoñecidos con mensaxes tipo: queres ser a miña amiga? Por favor, acéptame e coñéceme. Eu rexéitoas sempre, se son descoñecidos, pero cada pouco tempo chéganme estas mensaxes». É a frase dunha das participantes no estudo sobre redes sociais e dominación masculina que levou a cabo o grupo de Masculinidades e Cambio Social da Universidade de Santiago entre os adolescentes de entre 12 e 17 anos de Compostela. A triste conclusión é que as redes sociais están a servir como mecanismo de perpetuación de estereotipos de xénero entre os máis novos, nos que se observa un «machismo regresivo».
Segundo os datos solicitados polo estudo, baseado en máis de seiscentos cuestionarios completados por estudantes de ESO, un terzo dos adolescentes observaron nas súas redes sociais comportamentos como insultos, control ou burlas. É practicamente no único que coinciden mozos e mozas no uso das múltiples redes sociais á súa disposición. Niso, e en que a idade de inicio sitúase nos once anos no caso deles e nos doce para elas.
Os perfís xa crean roles estereotipados e diferenciados para cada xénero: eles adoitan utilizar fotos de famosos, moitos deportistas, ou de obxectos relacionados co mundo do automóbil, o fútbol e os videoxogos. Elas adoitan recorrer a fotos románticas e persoais -en ocasións con connotacións sexuais- e tamén da familia e de paisaxes.
Tamén difiren nos dispositivos -eles usan máis o computador e elas o móbil ou o comprimido- e nos usos que fan. Mentres os mozos adoitan xogar a videoxogos, compartir imaxes persoais e coñecer xente nova e ligar - «o que se supón que teñen que facer os homes», remachou o investigador Jorge G. Marín- as mozas adoitan buscar información xeral e para os seus traballos escolares e transmitir sentimentos. E as mulleres son máis conscientes dos perigos que entraña a Rede. Identifican como principais riscos o control, a chantaxe e a suplantación de identidade, tres trazos característicos da violencia machista que, con todo, han interiorizado de xeito inconsciente, mentres que os homes ven como risco principal o ser espiados sobre a súa actividade nas redes.
Chamada á reflexión
O investigador Jorge G. Marín, encargo de presentar estes primeiros resultados do estudo, alertou do «gran poder socializador» que teñen as redes sociais entre as novas xeracións, que cambiaron o seu modo de relacionarse, porque a través de Internet poden amplificar o seu contacto co grupo de iguais.
De todos os xeitos, o investigador recalcou que non pretenden «demonizar» as redes sociais, senón facer un chamamento á reflexión sobre o uso que se dá a estas ferramentas, que teñen a capacidade de aumentar os mecanismos de control dos homes cara ás mulleres.
Entre as recomendacións que deu o especialista para evitar problemas están o intentar atrasar o máximo posible a idade de inicio e controlar o tempo que pasan en Internet -os mozos adoitan utilizalo máis que as mozas-. Ademais, entre os máis novos (os que teñen entre 11 e 13 anos) aconsella mesmo «ler as mensaxes» que teñen nas redes, porque «desgraciadamente non vivimos nun mundo de Disney» no que sempre hai finais felices.
«As mulleres foron ocupando o espazo que lle negaban e os homes están desubicados, non se adaptan á situación»
Ou sociólogo Jorge G. Marín é un dos investigadores do estudo sobre redes sociais e dominación masculina que está facendo o grupo de Novas Masculinidades e Cambio Social da USC, que alerta dun machismo regresivo entre os máis novos e de que os adolescentes reproducen nas súas redes sociais estereotipos machistas que contribúen a afianzar estruturas heteropatriarcais.
-Falan dun machismo regresivo entre os máis novos. Hai algunha explicación de por que as novas xeracións camiñan cara a atrás?
-Eu creo que hai un problema de desubicación masculina. Por exemplo, nos países escandinavos hai grandes problemas de violencia de xénero. Creo que se está dando un efecto péndulo. As mulleres foron quen de ocupar os lugares que non lle deixabamos os homes, fundamentalmente o público, e agora falta a segunda revolución. Os homes están desubicados, non saben que facer, como se non souberan adaptarse á nova situación e de feito hai actitudes que se están reforzando. Hai un neomachismo e un certo discurso negacionista: non existe a discriminación das mulleres porque traballades, votades... Que máis queredes? E iso é un intento de ocultar a estrutura heteropatriarcal. Son discursos que ademais potencian este mundo audiovisual e os rapaces ven ese discurso.
-Hai algún xeito de reverter a situación, de que os mozos deixen de reproducir estereotipos machistas?
-A identidade de xénero é algo que se constrúe dende que naces, e se hai unha división entre homes e mulleres ao final só ves iso, non ves que somos persoas. Hai que educar en igualdade, en xeitos alternativos de ser homes e de ser mulleres, porque na adolescencia a identidade de xénero non se está creando, o proceso está avanzado e de feito xa se está reafirmando.
-Manteñen tamén que os adultos temos que dar exemplo. Como?
-Se un é pai ou nai, o primeiro de todo é deixar o móbil a un lado cando se conversa cos fillos, porque logo non lle podes dicir que deixe o teléfono se non o pos en silencio e o deixas ata que é de noite. Se non, xa lle estás dando un exemplo negativo. Nunha segunda fase hai que desenvolver estratexias comunicativas e ofrecer modelos igualitarios de educación.
Jorge G. Marín é investigador en estudos de xénero en Santiago