Tormentas ígneas: cando a meteoroloxía recrea o inferno

Xavier Fonseca Blanco
Xavier Fonseca REDACCIÓN / LA VOZ

GALICIA

Xavier Fonseca

O propio lume produce correntes de vento e créanse grandes columnas de chamas

21 jun 2017 . Actualizado ás 05:00 h.

A natureza sempre tende ao equilibrio. Os fenómenos meteorolóxicos máis extremos, aínda que causan destrución e morte, en realidade, non son outra cousa que un mecanismo que ten a Terra para axustar algo que non o estaba. Por exemplo, os terremotos, que sempre producen moitas vítimas mortais, son un sinal de que o planeta goza de boa saúde. Se non houbese, é cando deberiamos preocuparnos. Loxicamente, os seres humanos sempre pagamos un prezo moi alto cando o planeta se pon a traballar. E iso é precisamente o que puido ter ocorrido o pasado sábado en Portugal . Para entender a dimensión da traxedia é importante lembrar que ocorreu antes do sábado 17 de xuño. A Península Ibérica encadeou case dez días consecutivos de tempo seco e cálido, provocado por unha entrada de aire africano, que se recalentaba un pouco máis cada día. En Galicia, a onda de calor deixou temperaturas que superaron os corenta graos e con noites máis propias do Ecuador que dos trópicos, cando as mínimas superan os vinte e cinco graos.

Por certo, das condicións que hai no Ecuador podemos extraer algunha lección importante, como que a calor é fonte de inestabilidade. O 80 % das tormentas que se producen cada día na Terra ten lugar aí, na coñecida como zona de converxencia intertropical, un cinto de cumulonimbos que rodea ao planeta. En Pedrógãou Grande a calor acumulada durante tantas xornadas converteuse en fonte de inestabilidade atmosférica que formou grandes sistemas tormentosos que deixaron moito aparello eléctrico pero nada de precipitación, dando lugar ao que se coñece como tormenta seca.

Un fenómeno parecido e que se axusta perfectamente ao que ocorreu chámase tormenta de lume ou ígnea. Un evento meteorolóxico letal porque non necesita de ningunha fonte externa para crecer rapidamente. O proceso empeza cun raio que prende o lume inicial. O aire quente, menos denso, tende a subir. Para compensar o déficit chega aire dos arredores, que está un pouco máis frío, pero que enseguida se quenta e ascende. Ese aire que busca o equilibrio, vén cargado de osíxeno, pura gasolina para o lume. Non só iso, o aire en movemento comeza tamén a xerar intensas correntes de ventos que desprazan as chamas a gran velocidade. Ao final, ese lume inicial remata creando un proceso que se retroalimenta. Este tipo de tormentas ígneas producen grandes columnas de chamas e mesmo tornados de lume. É dicir, simulan o máis parecido ao inferno. Isto explica por que os falecidos víronse atrapados sen ningunha posibilidade de escapar.

Detrás deste terrible suceso atopamos ao planeta tratando de axustar un desequilibrio nunha zona concreta da nosa veciña Portugal. Con todo, nesta ocasión, deberiamos reflexionar e pensar que os seres humanos, coas nosas actividades, estamos a obrigar á atmosfera a traballar máis da conta.

Hai uns días publicouse que ao longo deste século tres cuartas partes da poboación mundial estarán expostas aos efectos de ondas de calor mortais como consecuencia do quecemento global. En Galicia levamos moitos meses sen choiva. E agora chegan as altas temperaturas. Nada bo para a saúde e gasolina para os incendiarios.