Referencia habitual ao falar de educación, o exministro de Educación repasa o aprendido no primeiro e fracasado intento de acordo
26 feb 2017 . Actualizado ás 09:59 h.Quizais porque foxe da politiquería, Anxo Gabilondo é un referente de consenso, e, agora que empezou a conta atrás para un Pacto Social e Político pola Educación, toda a comunidade educativa o mira de esguello. Esta semana foi o segundo comparecente na subcomisión que se encarga de articular un acordo e sin duda o que máis titulares acaparou. A súa experiencia no 2010, cando sendo ministro de Educación do PSOE estivo a piques de conseguir un pacto -que o PP rexeitou no último momento, despois de ir aceptándoo durante as negociacións-, sitúao nun lugar privilexiado. Pero ninguén pode dicir que Gabilondo se aproveite desas vantaxes, máis ben exhibe esa xenerosidade que, recalca, é tan necesaria se se quere chegar a un documento conxunto.
-Cales son os escollos que hai que sortear para un pacto pola educación neste 2017?
-Un pacto desta magnitude esixe moito traballo e dedicación, un gran esforzo de coordinación e concreción de vontades nun espazo de enorme pluralidade como é o do dereito á educación. Creo que hai moito traballo avanzado e iso tamén é unha enorme riqueza que servirá para o logro dun Pacto Social e Político pola Educación no noso país. O maior escollo para este acordo é o receo ou o escepticismo, a actitude que se teña con relación a este proceso. Fai falta vontade, boa vontade, e contar sempre coa comunidade educativa: pais e nais, titores, profesores, mestres, estudantes... son esenciais no proceso. Hai que articular a participación e para iso fai falta, ademais, traballo en equipo e liderado.
-Que aprendeu do intento case conseguido no 2010 e que cre que podería servir hoxe?
-Fai falta moita xenerosidade, capacidade de traballo e capacidade para acordar cos que non pensan como ti. Hai que evitar introducir no pacto educativo asuntos que teñen que ver con outras políticas, como podería ser a configuración territorial do Estado, ou as relacións internacionais, ou intentar resolver desde a educación todos os problemas sociais.
-Pódese sacar adiante un pacto sen decidir algo sobre a materia de Relixión? No 2010 non se expuña, pero agora é unha materia académica.
-O status da Relixión permaneceu máis ou menos estable no tempo. Nunca entendemos que puidese chegar a ser unha materia avaliable, iso foi incorporado coa Lomce, que foi, ao noso xuízo, unha lei que naceu xa cunha falta de consenso moi importante.
-Como valora que a Lomce recollese algunha das propostas do 2010, como o 4.º de ESO como curso ponte ou as reválidas (finalmente sen valor, como no seu pacto) a final de primaria e secundaria?
-Non son as mesmas propostas. Na Lei de Economía Sostible nós propuxemos unha reforma da Lei Orgánica de Educación cun modelo orientador non segregado. En 4.º da ESO era o alumno, e a súa familia, quen decidía, con asesoramento e información, cal debía ser o seu camiño formativo. Aprobamos un proceso nun sistema flexible e reversible. A Lomce pervierte esta proposta e xa non é o alumno quen decide, senón o centro; ademais, o camiño é irreversible. A proposta, xa que logo, é radicalmente diferente: unha intenta axudar ao alumno e a outra marca carrís moi profundos para el. En relación coas reválidas pasa algo parecido. Non estamos de acordo en avaliar repetidas veces aos alumnos co obxectivo de segregar. Nós entendemos que se se fan probas a idades temperás ha de ser para atopar as singularidades educativas e desenvolver a formación do alumnado cos reforzos que especificamente necesiten, tanto para os alumnos con peores resultados como para os alumnos con altas capacidades. Sempre dixen que o que non se avalía devalúase, pero hai que facelo para que o sistema acompañe ao alumno, non para que o abandone. A idades temperás as probas son pouco fiables porque moitas capacidades aínda non están definidas. E, por amais de todo, as probas deben intentar valorar todos os aspectos dunha educación integral e non só os resultados académicos.
-É mellor momento o 2017 que o 2010 para asinar un pacto?
-Non necesariamente é un momento mellor. O que si está claro é que agora a determinación para facelo podería estar máis compartida. Só hai que reler os programas electorais para ver que agora son moitas máis forzas políticas as que o propuxeron nos diversos procesos electorais. E talvez haxa unha maior demanda da sociedade para lograr este acordo. En todo caso, hai que ter en conta que un pacto non existe. Hai que labralo, hai que facelo, e hai que xerar as condicións para facelo.
Un catedrático de Metafísica ao que lle gusta pensar e móvese en metro
O perfil de Anxo Gabilondo é tan branco que cando se presentou á presidencia da Comunidade de Madrid polo PSOE, o PP só puido dicir del que era un erudito. Entón Gabilondo aproveitou para dicir algo que en política parece un tabú: «Preocuparse por ler e por pensar non é un defecto». De ambas as cousas debe de saber bastante este donostiarra do 49 que foi frade, profesor, catedrático de Metafísica, reitor da Universidade Autónoma de Madrid e presidente da CRUE Universidades Españolas antes que ministro. Desde o 2015 é portavoz do PSOE na Asemblea madrileña, móvese en metro, é futboleiro da Real, a súa palabra favorita é «grazas» e saúda aos bedeles polo seu nome.