Arte nas raíces do deseño galego

Sara Carreira Piñeiro
Sara Carreira CERVO / LA VOZ

GALICIA

Taller de creación de disfraces ara el entroido en el que participan alumnos de todos los cursos de primaria creando robots
Taller de creación de disfraces ara o entroido no que participan alumnos de todos os cursos de primaria creando robots XAIME RAMALLAL

Un colexio de Cervo segue a senda de Sargadelos: creatividade e orgullo galaico a partes iguais

02 may 2017 . Actualizado ás 11:19 h.

As leis educativas e os pedagogos aconsellan aos colexios mirar ao redor e ensinar aos nenos a partir do que lles resulta máis próximo. E en Cervo (Lugo) tomáronse esta premisa ao pé da letra. Claro que se un colexio está situado a poucos metros do berce do deseño galego, a antiga fábrica de Sargadelos , é normal que considere este feito un sinal case divino e aprovéiteo.

Son dous as ideas que parecen motivar a vida do CEIP Cervo: creatividade e orgullo de galego. O centro -que recolle a 105 alumnos (30 de infantil, 75 de primaria) da contorna rural da localidade- leva xa anos dedicando o seu proxecto principal do curso a disciplinas artísticas, que se converten en transversais. Entenden que a arte non é unha materia residual, senón o fío condutor de todas as materias, porque a creatividade é aplicable a calquera cousa.

Manuel Martínez, director do colexio, recalca que todo parte da biblioteca. A mascota do centro, Puca, propón cada curso unha temática: este ano optou pola robótica e agora leva disfrace futurista. Pero como en Cervo todo ten dous apelidos (artístico e mariñán) o seu proxecto chámase EscornArte na Mariña lucense. O nome vén por Escornabots , uns mini robots que se montan en clase e que serven para iniciarse na programación. Aínda que xa realizaran algo de robótica, a temática deste ano sorprendeu e entusiasmado aos alumnos.

En la entrada al patio está la imagen de Twitter para que cada alumno deje su «chío», dentro de la campaña de normalización del gallego, que este año se centra en el mundo informático y digital, lo que amplía el volcabulario de los alumnos.
Na entrada ao patio está a imaxe de Twitter para que cada alumno deixe o seu «chío», dentro da campaña de normalización do galego, que este ano se centra no mundo informático e dixital, o que amplía o volcabulario dos alumnos. XAIME RAMALLAL

O día a día neste colexio, con tan poucos nenos, é un malgaste de creatividade á calor da biblioteca que, aínda que pequena en tamaño, ten uns fondos importantes. «Temos un equipo de biblioteca moi estable -explica Belinda Blanco , responsable do grupo- con catro ou cinco profesores no núcleo duro, e o resto colaborando activamente». Desde que no 2010 conseguiron un premio do Ministerio por boas prácticas lectoras (déronlles 10.000 euros), a biblioteca foi gañando músculo. Hoxe recibe a achega máxima que contempla o Plan de Mellora das Bibliotecas Escolares (Plambe) da Consellería de Educación, e falta failles porque este espazo fornece de lectura a todo o centro.

O poder dos libros é tal que no recreo hai un club que se reúne de forma regular. Estas semanas estaban a ler e analizando Amigos robots, de Isaac Asimov, que compaxinan con galletas para merendar.

Sen libros de texto

O que non teñen os nenos do CEIP Cervo son libros de texto. Hai moitos anos que se aprende con material propio a partir dun conto ou un libro xuvenil, aínda que curiosamente volveron aos volumes, pero iso si, en dixital. Quinto e sexto de primaria apuntáronse a Abalar desde o inicio do programa e agora son clases e-dixgal, o proxecto de textos dixitais da Xunta. Os mestres, acostumados crear os seus propios materiais, aproveitan máis a plataforma que o libro en si. Aínda que o tipo de ensino é diferente ao tradicional, «se os de 4.º teñen que saber os ríos de Galicia, os saben igual», puntualiza María Fernández, titora en primaria.

Traballo colaborativo

Pero o que caracteriza realmente ao CEIP Cervo é o traballo colaborativo entre cursos. Como son moi poucos alumnos, o claustro considera factible mesturalos nalgunhas actividades, é un xeito de facer comunidade pero tamén é bo para todos desde o punto de vista cognitivo. Á calor do proxecto pensado para o ano organízanse unha serie de talleres durante o curso.

Agora mesmo, por exemplo, están a traballar na creación dun disfrace para o entroido: de robot, obviamente. O que fixeron é dividir aos 75 nenos de primaria en tres grupos nos que hai alumnos de todas as idades. Un equipo prepara disfraces de Wall-E , o robot compactador de chatarra espacial ao que Pixar encheu de vida e amor; outro grupo fai o mesmo co robot máis famoso da galaxia, R2D2; e un terceiro equipo ha optado por un robot sen apelidos, o clásico de caixa de cartón que un neno pouco afeccionado ao cine pode imaxinarse.

No CEIP Cervo o deseño considérase algo natural dada a proximidade da antiga fábrica. Pero ademais están moi postos en canto ás novidades do centenario selo, xa que teñen un colaborador de excepción: Pepe Blanco , un dos creadores de Sargadelos. Del son a maior parte dos murais que adornan o colexio e nos que o protagonista é o azul cobalto, a cor característica da factoría. Tamén lles deseña a cartelería e explica o proceso aos nenos. Estes visitan a fábrica de cerámica con regularidade e aprenden de feito moita da teoría relacionada cos oficios a través do que ocorre en Sargadelos.

Finalmente, hai outro aspecto no que destaca este colexio rural: a integración. Presumen de ter as aulas abertas a alumnos con diferentes situacións, e contan on o apoio do ANPA.

Recreos temáticos

O recreo tamén é un momento para educar, polo menos iso pensan no centro. Por iso, o colexio non quixo limitar a diversión ao fútbol, que consideran é excluínte para moitos alumnos. Fronte a isto, estableceron un horario: os luns os de curso X xogan ao baloncesto, os martes teñen xogos de mesa, os mércores fútbol... e sempre, se non queren, poden saír ao campo libre, un xardín fantástico con minigolf, compostador, un recuncho de plantas aromáticas para coidar e un invernadoiro. «Hoxe tócanos futbolín», din os de primeiro o día da visita. Ao lado do invento futboleiro hai un xadrez xigante que dous nenos de primeiro ordenan con sorprendente acerto.

Normalización

A normalización lingüística é un aspecto moi coidado, con proxectos incribles, como o denominado Pezas únicas: todos os nenos fan debuxos nun tarjetón sobre o tema do ano e os plastifican para repartilos o Día das Letras Galegas. O fixeron sobre Sargadelos e entregáronse aos clientes das tendas da firma; ou coa música e a entrada dun concerto. Este ano será sobre robótica e queren chegar moi, moi lonxe. Algúns dos nenos reciben contestación de quen gozan da súa peza única. Outro proxecto de normalización foi A caixa viaxeira. Os alumnos fixeron un xornal contando quen e de onde eran e mandárono a varios colexios de Galicia. Cada centro tiña que ler o contido e engadir algo. Así foi rotando por toda a comunidade e o que ía durar uns meses converteuse nun periplo de dous anos e medio. Ao regresar, a caixa estaba abarrotada de recordos e moito cariño.

Arte, sempre

Cara a fin de curso organiza o Día da Arte Galega na Escola, con exposicións, presentacións a cargo de artistas de todo tipo e talleres en grao sumo variado. Aínda que a festa será a primeiros de xuño, o certo é que a visita de artistas é algo frecuente todo o ano: «Cada dous ou tres semanas ven alguén a presentar algo. Os rapaces están moi acostumados á presenza destas persoas, e tanto se nota que cando van á instituto destacan do resto. Os nosos alumnos preguntan aos escritores e falan con eles», resume Martínez.