Para cando outro final mítico?

Miguel Anxo Fernández

FUGAS

ALEJANDRO GARCÍA

A última escena de «Blade Runner» (1982) é o mellor «The End» da historia para moitos amantes do cine, que confían en que a nova entrega que se estreará en outubro estea á altura. O seu director, Denis Villeneuve, recoñece que se sente «arrepiado» pola presión. O tempo dirá se será unha película para gardar na memoria ou, parafraseando ao replicante Roy Batty (Rutger Hauer) no seu monólogo final, perderase no tempo «como bágoas na choiva»

23 jun 2017 . Actualizado ás 10:06 h.

Din que cando a película escurece e as luces da sala acéndense constrúense os seus auténticos cimentos. É o momento no que un filme camiña cara ao esquecemento ou se fixa na memoria colectiva. Se o director e o guion acertan co peche, abrirán paso á despensa onde se atesouran os recordos cinéfilos. Por fortuna, o cine, desde os seus primeiros pasos cos Lumière no ocaso do XIX, soborda de desenlaces memorables. Tantos que se antolla imposible unha selección e respondendo a varias tipoloxías como parte do artificio ficcional. Primeiro na literatura cinematográfica, e agora coas vantaxes da Rede, abundan as clasificacións, e aínda que hai unanimidade sobre varios títulos, son moitos os que se van incorporando. Incluídos os finais alternativos, os rodados previamente pero nunca vistos na pantalla ao descartarse en montaxe por razóns varias, pero que en boa parte podemos contrastar grazas ao home cinema.

Como o rodado por Ridley Scott para o drama Thelma & Louise (1991) e que, afortunadamente quedou para os extras do blu ray. O suxestivo plano conxelado do Ford Thunderbird do 66 con Susan Sarandon e Geena Davis guindándose ao baleiro no canón do Colorado , puido ter resultado cómico de ter optado pola longa secuencia con elas na mesma escena pero perdéndose despois da caída, pola Ruta 66…

Realmente son moitos os peches nunca vistos: Kubrick (O resplandor, 1980), Cameron (Terminator 2: o xuízo final, 1991) e Fincher (Seven, 1995), terían condenado aos seus filmes de incluílos. Aínda que para desconcertante o opcional de Kubrick para Teléfono vermello? Voamos cara a Moscova? (1964), cos militares e políticos encerellados nunha guerra… de pasteis. E ata se podería mencionar a Stallone que en Acurralado (Pan Cosmatos, 1982) negouse a morrer como John Rambo, aínda que a escena chegou a rodarse. Ignoraba aínda que así se aseguraba a posterior franquía… Están tamén as conclusións con sorpresa intelixente, que deixan ao espectador a cadros porque nada do visto ata ese momento facía presaxialos. Como outra vez Fincher no club da loita (1999), cando descubrimos que o personaxe interpretado por Brad Pitt era realmente unha imaxinación de Edward Norton. Un director abonado aos peches impactantes é Christopher Nolan, que xa na súa temperá Memento (2000), trama desenvolvida en sentido inverso e na que seguimos ao amnésico Guy Pearce, buscando ao asasino da súa muller, que talvez sexa el mesmo… E non digamos Bryan Singer, para moitos no top con Sospeitosos habituais (1995), coa voz do narrador como clave fundamental. Ou os de mortos como no sexto sentido (Shyamalan, 1999), cando Bruce Willis descobre... a súa verdade; e nos outros (Amenábar, 2001), cando constatamos quen son as pantasmas reais do caserón victoriano na illa de Xersei. Están tamén aqueles cuxos últimos minutos equivalen á bandeira colocada nun ochomil, como o do coreano Park Chan-wook en Oldboy (2003), realmente asombroso ao desentrañar algo inesperado vinculado ao muñidor da vinganza. Ou os que redondean unha subtrama persoal latente, como o da lingüista Amy Adams na chegada (2016), dirixida por ese Denis Villeneuve do que tanto se agarda agora en Blade Runner, e que foi unha das grandes películas do pasado inverno. E que dicir do nada convencional peche de Comancherí a, o thriller sorpresa do 2016 a cargo de David Mackenzie, co fuxitivo asaltador de bancos Chris Pine e o seu implacable perseguidor, o ranger Jeff Bridges.

Sen saírse do thriller, están aqueles colofóns que a censura española obrigou a manipular, un dos máis soados o da fuxida (1972), na que Sam Peckinpah enviaba a México aos atracadores de bancos, Doc e Carol McCoy.

Pois ben, para a súa estrea oficial, obrigaron á distribuidora española a inserir un plano conxelado final -tomado da secuencia inicial, con Steve McQueen saíndo de prisión- e un rótulo sobreimpreso indicando o seu regreso ao cárcere. O delincuente non podía quedar libre para a censura franquista…

Como colofón, o de Blade Runner e os vaivéns de Ridley Scott, que na súa versión de 1982 quedamos coa dúbida de se Harrison Ford será un replicante e no alternativo optaba por vivir. Máis tarde, na Director's cut de 2007, Scott deu a volta a todo o filme como a un calcetín, desenlace incluído… con resultado parta todos os gustos. En outubro estrearase a agardada segunda parte desta película, cuxo director, Denis Villeneuve define como «escura e detectivesca», e sobre a que advirte que será imposible estar á altura da primeira.

O «top 5» dos mellores finais

Casabranca (1942)

E iso que o guion facíase sobre a marcha

Do «sempre quedará París», de Rick (Humphrey Bogart) a Ilsa (Ingrid Bergman) ao «deteñan aos sospeitosos habituais», de Renault (Claude Rains): son diálogos memorables nos últimos minutos de Casabranca (Michael Curtiz, 1942), no pequeno aeroporto e entre brumas. Filme mítico do xénero negro da Warner -alí recreouse a cidade colonial- que sobrevive a o tempo. Ambientado nos anos 40 da II Guerra Mundial, a súa rodaxe foi caótico, os diálogos sen puír e tres guionistas case pondo ao día o texto a par da filmación. Mesmo se conta que os actores principais ignoraban como acabaría a historia.

O padriño (1972)

Un «the end» para unha triloxía excepcional

Al Pacino (Michael Corleone), pola súa responsabilidade na morte do seu esposo maltratador Carlo (Gianni Russo), con Kay (Dianne Keaton) presente. Esta pregúntalle despois a Michael, pero négao. Cuado ela abandona o despacho que fora do seu sogro don Vito Corleone (Marlon Brando), observa, abatida, como varios lugartenentes bican a man ao novo Padriño, o seu esposo… O Padriño, cume da sétima arte e paradigma do cine de mafiosos sobre a novela de Mario Puzo. Paramount negábase a que Coppola dirixísea, pero acabaría levándose o Óscar á mellor película e iniciando unha triloxía excepcional.

O planeta dos simios (1968)

A estatua da liberdade era a resposta

Cando, tomado sobre a praia nunha panorámica lateral en picado, vemos como o astronauta Taylor (Charlton Heston) cabalga con Nova (Linda Harrison), mentres aparecen ante el unhas ruínas que identifica pero o espectador aínda non. Despois, Taylor axeónllase na area e maldí aos simios. Un contraplano móstranos semienterrada a cabeza da Estatua da Liberdade. Realmente Taylor nunca abandonou a Terra. O novelista Pierre Boulle rexeitaba esa saída, pero a vontade do produtor Arthur P. Jacobs acabou impóndose sobre outros finais. É todo un clásico do xénero fantástico.

Con saias e ás toas (1959)

Xa se sabe que «ninguén é perfecto»

Jerry (Jack Lemmon) responde no iate ao seu «namorado» Osgood (Joe E. Brown), quitándose a perruca: «Non me comprendes, Osgood. Son un home», leste respóndelle : «Bo, ninguén é perfecto». É un dos diálogos máis desternillantes da gran pantalla. Ambientada durante a Lei Seca (1920-1933), mostra a dous músicos que ven obrigados a ocultarse entre unha orquestra feminina, co consecuente travestido. Mentres Joe (Tony Curtis) intenta ligarse a Sugar (Marilyn Monroe) Jerry deberá lidar co millonario que se colga por «ela»… O guion e diálogos son do propio Wilder xunto ao seu inseparable A. L. Diamond.

Viridiana (1961)

Un gol pola escuadra á censura

Máis aló do escándalo que provocou despois de gañar a Palma de Ouro en Cannes e ser prohibida en España, a pesar de concursar baixo pavillón español, a secuencia final resulta maxistral, e un gol por toda a escuadra á censura franquista da época. Trátase de mostrar o trío que conforman a serventa Ramona (Margarita Lozano), o señorito Jorge (Paco Rabal) e a súa «prima» Viridiana (Silvia Pinal), que ía para monxa e acaba en seglar. Cando esta chama á porta de Jorge, atópase aos outros dous xogando ás cartas e súmase á partida. Entón el solta iso de: «Ben sabía eu que a miña prima Viridiana remataría xogando ao tute comigo».