Dúas obras analizan a figura dun personaxe huidizo e estraño, entregado á súa enfermiza devoción pola escritura
16 jun 2017 . Actualizado ás 05:35 h.Parecía que a vida de Franz Kafka (Praga, 1883-Viena, 1924) era un asunto insondable, talvez feita da mesma materia inaprensible con que se labraron os seus traballos de creación literaria. As certezas da súa personalidade haberían de estar protexidas por un caparazón tan duro como o que cubría ao escaravello en que se converteu Gregor Samsa. Era así a súa vida un asunto estraño, tendo en conta que de cando en cando abandonou a súa Praga natal -contemplou o mar só tres veces- nos pouco máis de corenta anos que viviu: telo tan perfectamente localizado debería ser unha vantaxe para un mellor e máis seguro coñecemento.
Personaxe huidizo, acazapado entre a súa contorna familiar e o seu emprego funcionarial -ambos os mundos causábanlle desasosego-, e entregado como un monxe a unha enfermiza devoción pola escritura, o home semellaba disposto a permanecer oculto para sempre, envolvido no misterio da súa propia obra, unha obra que case non viu a luz máis que de forma póstuma. Apenas publicou A transformación [A metamorfose] e un par de centos de páxinas máis. E é que unicamente consideraba con calidade suficiente narracións como A condena, Na colonia penal, O médico rural e Un artista da fame. A preservación de todo o demais debémosllo á feliz traizón do seu bo amigo Max Brod, que rexeitou cumprir as últimas vontades expresadas no seu testamento e destruír no lume uns manuscritos que o autor xulgaba insatisfactorios.
Neno abandonado
Así, unha teimuda neblina confunde a liña do horizonte. Pero hete aquí que, xa entrado o século XXI, chegou Reiner Stach (Rochlitz, Sajonia, 1951), un rigoroso investigador que -tras preto de vinte anos de ardua e minuciosa tarefa- reconstruíu ao detalle a vida de Kafka, de tal modo que non está lonxe o día en que Kafka deixará definitivamente de ser kafkiano. Non por iso tomará unha aparencia convencional. Xamais. A percepción de si mesmo como un neno abandonado, falto do afecto paterno, condiciona o seu xeito de ser, sobre a que pesaba ademais a súa aguda sensibilidade, en extremo delicada, e a súa propensión á hipocondría.
Se iluminar todos os recunchos de sombra é un desexo imposible, ha de dicirse que Stach converte en alcanzable o obxecto de estudo. O lector comprende perfectamente aspectos como que sacrifique a posibilidade da vida en parella -acariñou o matrimonio con Felice Bauer e Julie Wohryzek e en moitos momentos ansiou a compaña de Milena Jesesnská e Dora Diamant- polo ben do seu proxecto literario, mesmo tan incomprendido e inseguro como se sentía.
Por suposto, Stach non esgota o universo Kafka, pero queda claro que o seu ímproba biografía achega e normaliza a relación do lector co [idolatrado pero frecuentemente desenfocado] autor do proceso -cuxa contribución é clave na historia da literatura occidental-. No 2003 o selo Século XXI publicou Kafka. Os anos das decisións e Cantil completa por fin este monumental traballo de Stach, engadíndolle o primeiro tomo (Os primeiros anos) e o terceiro (Os anos do coñecemento).
Para quen non queira de inmediato tamaña inmersión -pracenteira en grao sumo, iso si-, cabe o baño preparatorio da edición da transformación que Luis Fernando Moreno Claros e Pilar Benito elaboraron para Atalanta. Ao gozo do emblemático relato, suma un magnífico ensaio introdutorio.