«O conto da criada»: unha profecía cumprida

PRATA O Plomo

A televisión hao logrado outra vez. A distopía de Margaret Atwood foi rescatada do esquecemento pola serie de HBO e raíña nas mesas de novidades. Un mundo peor é posible

29 novs 2018 . Actualizado ás 12:01 h.

«Nolite che bastardes carborundorum (Non deixes que os bastardos machúquenche)». Algunhas xa levan esta frase gravada na súa pel. É o berro de rebeldía que Margaret Atwood incluíu na súa distopía O conto da criada para lanzarnos un salvavidas ao que aferrarnos ante un futuro tan cheo de horror. A historia, publicada en 1985 e que en castelán xa estaba practicamente descatalogada, volve estes días a ocupar as mesas de novidades das principais librerías e toma xa o camiño dos bestseller. A razón deste rexurdir repentino está na magnífica serie de televisión que xa empezou a emitir HBO España baseado neste relato futurista e terrorífico.

A historia desenvólvese nun futuro próximo nos EE.UU. Tras o asasinato do presidente e a maioría do Congreso, instáurase no país un réxime teocrático e patriarcal baseado nos máis estritos valores puritanos. Os Estados Unidos desde ese momento pasan a ser coñecidos como a República de Gilead. Nesa nova sociedade a maior parte dos valores modernos quedan esquecidos. A muller pasa a un segundo plano, sendo única e exclusivamente un obxecto cuxo valor está nos seus ovarios, pois hai un problema de fertilidade.

Unha historia de ficción especulativa que nos produce angustia e fascinación ao comprobar ata que punto se converteu nunha profecía cumprida. Se na novela a prosa de Atwood é fermosa e arrepiante, como sempre; na serie, Elisabeth Moss e Joseph Fiennes, nos papeis protagonistas conseguen transmitir o dramatismo e desesperanza do relato. A impecable beleza visual recrea a vista e conxela a alma.

Con todo, non é a perfecta actuación dos protagonistas (Moss está magnífica como Defred na súa tensión e tristeza desgarradora) nin a brillantez visual o que fixo desta serie un fenómeno social. O que realmente conmoveu aos seriéfilos é a inquietude de comprobar que gran parte da terrible profecía xa foi cumprida. E que quizais o resto podería chegar tamén a ser unha realidade.

Así, na historia de Atwood as criadas son escravas sexuais coa obrigación de ceder os seus ventres para xestar fillos para outros. Un punto que encaixa á perfección (aínda que co matiz da obrigación) coa actual polémica sobre os ventres de alugueiro e a maternidade subrogada. Profecía cumprida.

Na ficción, os fillos seranlles arrebatados nada máis nacer e serán criados polas parellas dirixentes, estériles. Na realidade xa coñecemos moitos casos de bebés roubados ás súas nais e vendidos. Profecía cumprida.

As mulleres da distopía son atopadas culpables das súas propias violacións, que se consideran unha lección. En Arabia Saudita, por pór un exemplo, unha muller pode ser condenada a 200 lategazos por ser a vítima dun delito sexual. Profecía cumprida.

A República de Gilead castiga coa morte a homosexualidade ( e ata os colga dun muro) ou os envía a campos de traballo de limpeza de residuos tóxicos. Este ano coñecemos a existencia en Chechenia de campos de concentración onde se torturaba horriblemente aos homosexuais. Profecía cumprida.

As mulleres do relato deben vestir con hábitos que ocultan os seus corpos e mesmo os seus rostros. Nas nosas rúas cada vez é máis frecuente achar mulleres ocultas tras veos ou burkas. Profecía cumprida.

Os ollos que todo o ven impoñen o terror en Gilead. As criadas son constantemente sometidas a escrutinio e poden ser castigadas. Internet, Facebook, Twitter... son unha fonte inesgotable de información para os servizos de intelixencia. A nosa vida queda exposta e sometida á súa vixilancia de forma inmediata e constante. Informamos en tempo real de todos os nosos movementos. Profecía cumprida.

E aínda hai máis. Pero será mellor enterrarse na páxinas de Margaret Atwood para descubrir este diario intimista, intenso, aterrador, feminista, reivindicativo e plausible que a televisión nos volveu a pór ante os ollos. Unha historia para gozar e reflexionar. Un conto que deixa ocos que preferirás non encher.