Roberto Blanco Valdés dános as claves de «O único exacto», de Alain Finkielkraut
31 mares 2017 . Actualizado ás 05:40 h.Recordo aínda, vívidamente, a impresión que fai trinta anos causoume a lectura do libro que deu a coñecer en España a Alain Finkielkraut (París, 1949). A derrota do pensamento (Anagrama, 1987), que así se titulaba aquela alegación en prol da Cultura con maiúsculas, herdeira da Ilustración, fronte ao relativismo cultural da posmodernidad, mostraba xa un intelectual formado e valeroso, pouco dado ás componendas coa corrección política.
Non deixei desde entón de ler a Finkielkraut, por máis que as miñas discrepancias con el teñan aumentado cos anos, o que non me impediu recoñecer no filósofo francés, profesor de Historia das Ideas na Escola Politécnica de París, ao ensaísta valente e orixinal que foi sempre. Tamén no seu último libro -O único exacto- no que reúne artigos de prensa aparecidos entre 2013 e 2015. Aínda que os temas tratados son variados (o suposto dereito a ter fillos, as bases da indignación, a crise da esquerda, o ocaso da privacidade e o auxe do sensacionalismo, a eutanasia, o matrimonio homosexual, os perigos de Internet, o oficio xornalístico ou a crecente fusión entre vida pública e privada) O único exacto céntrase en reflexionar sobre un problema que hoxe obsesiona a Francia e percorre Europa enteira: o impacto que o islamismo radical supuxo nos países con ampla presenza de poboación de orixe musulmá. É ao conflito nado dese choque cultural -que algúns nin sequera recoñecen- ao que Finkielkraut enfróntase, tratando de romper con «a aversión de Europa ás preguntas fundamentais». O seu punto de partida á hora de intentar entender o que pasa para evitar unha nova derrota, que agora non acadaría só ao pensamento, consiste en negar a utilidade do pasado e en concreto da crise de entreguerras para interpretar o presente. «O noso tempo non se parece a ningún outros», afirma Finkielkraut, quen se pregunta: «Había yihadistas a finais dos anos trinta? […] Onde estaba o equivalente a Al Qaeda? Quen cantaba Nique a France [A Francia que lle dean]? Había novelistas, caricaturistas, filósofos ameazados de morte? Cuestionaban as clases os alumnos da escola da República por razóns relixiosas?».
O filósofo francés afirma con claridade que a forma de responder a esas preguntas creou en Francia dous partidos (o do sobresalto e o «do outro») visibles con toda claridade baixo o común «Je suis Charlie» posterior ao atentado: dun lado, quen reaccionaron coa defensa intransixente dos principios da sociedade aberta e democrática; doutro, quen insisten en que radicalización islamita explícase pola segregación dos que ven forzados a recorrer á violencia.
A clara militancia de Finkielkraut no partido do sobresalto («[…] a xihad non é a devolución de ningún golpe, é un proxecto de conquista […] Hai que acabar co etnocentrismo da mala conciencia») converteuno nunha das bestas negras de certo progresismo bonito, que tamén por estes pagamentos é ben coñecido. Non é de estrañar, en consecuencia, que Finkielkraut peche o seu libro denunciando a metamorfose que o debate intelectual experimentou no seu país: «Xa non hai debate intelectual en Francia. O debate é a confrontación de puntos de vista, o intercambio ás veces forte de argumentos. O que fai as veces de debate desde agora é a invectiva, o anatema, a caza do home». A vontade de razoar sen insultar fan de Finkielkraut unha rara avis e do seu último libro, aínda que se discrepe dalgunhas das túas teses, un exemplo admirable de honestidade e de coraxe.