Si, aínda hai entroidos secretos en Galicia
FUGAS
Máis aló de peliqueiros ou cigarróns, o entroido escóndese tras outras máscaras como as dos madamitos, os ghuardineros ou o cacharelo; hai entroidos «de autor», como en Foz, e outros máis subiditos de ton.
24 feb 2017 . Actualizado ás 17:20 h.Son eses entroidos que non están no Triángulo Máxico de Ourense -por méritos propios os máis coñecidos, mesmo a nivel internacional-. Pero os que se fixeron un oco nestas páxinas teñen un arraigamento nas súas zonas de influencia e unhas curiosidades que os fan dignos de ser visitados nalgunha ocasión. Para mostra os entroidos de Malpica, que non conclúen ata que fan acto de presenza personaxes tan singulares como a Mikaela e os madamitos e ghuardineros. A primeira é unha exuberante muller de cartón pedra, grandes peitos e reducido vestimenta que encabeza a celebración que desde hai xa varias décadas ten lugar na localidade oleiroa de Buño a tarde do sábado seguinte ao martes de entroido. Non faltará tampouco neste 2017, e farao con música, unha extensa comitiva e un disparatado cura, que será o encargado de oficiar o funeral previo á súa queima. Un día despois, o domingo 5, serán os madamitos e ghuardineros os que percorran a parroquia veciña de Cerqueda bailando e lucindo as súas saias brancas decoradas con cintas de cores (madamitos) e os seus traxes de mariñeiro (ghuardineros).
O Cacharelo
Seguindo por Lalín, o entroido do barrio da Cacharela comezou a celebrarse no 2008. Buscouse unha figura identificativa e unha indumentaria propia. Froito daquel traballo xurdiu O Cacharelo, unha máscara que se basea no cadro O Mascarón, pintado por Laxeiro en 1934: «É unha máscara rectangular, única en todo ou entroido galego. Posúe cornos, un simbolismo moi grande que significa a forza do animal. A máscara está totalmente feita a man», indica o seu autor, Luis Iglesias . Varios veciños do barrio locen a máscara e un colorista traxe, nun entroido con múltiples xogos populares.
O momo picantón
Un dos entroidos máis curiosos e pouco coñecidos de Ourense é o que cada luns e martes de entroido ten lugar nas Teixugueiras (Cartelle). Alí todo o preside o meco, que se fai a machada, utilizando o tronco dunha árbore ao que lle achegan trazos humanos típicos masculinos. Este ano, ao parecer, será bautizado como Trump. Ese tronco é colocado sobre un carro do país e paseado polo pobo. O elemento fálico das Teixugueiras pasa por un ritual de bautizo. Polo camiño, vai flanqueado por veciños disfrazados co traxe tradicional dos peliqueiros. Ao mediodía iníciase esta ruta que outros tratan de impedir desviando o carro. Di a tradición que o meco lembra a un cobrador que noutra época estivo no pobo e que non deixou bo recordo. Unha vez máis, dous elementos propios do entroido, a tolerancia sexual e as non restricións coa alimentación e a bebida, das que dan boa conta os participantes. Unha permisividade que pronto se verá freada pola súa contrapartida, a Coresma. Pero mentres, toca celebrar. Diso saben bastante no lugar de Samede, na parroquia de San Xulián de Vigo (Paderne), onde se recupera este ano a tradición de bailar a muiñeira cruzada polo entroido, tras case sesenta anos de esquecemento destas celebracións debido aos problemas que puña o cura e á marcha da xente máis nova ás cidades. A investigación feita por Emilia Cagiao, coñecida na aldea como Miluca dá Moreira, sobre o entroido nesta zona permitiu recuperar documentación gráfica dos traxes que levaban as máscaras en Samede, un lugar que tan só conta con 42 casas, onde os encargados de preparar o entroido eran sempre os mozos cando se licenciaban do servizo militar. O apoio dos veciños, que recuperaron dos faiados algúns obxectos do entroido de outrora, serviu tamén para recuperar esta festa coa maior fidelidade posible.
Entroido de autor
Un dos entroidos que brillan en Galicia con luz propia é o de Foz, que ano tras ano, e xa suma 36 a pé de rúa, gañouse o título como un dos destacados na Mariña. Chova, trone, faga sol... aí estarán os focenses para dalo todo este sábado. Unha vintena de persoas do municipio son as que encumbran o entroido local, cunha cita que rolda os mil participantes. Elas son o motor dunha festa con comparsas, charangas e grupos. É por dicilo dalgunha forma, un entroido de autor, porque os seus membros se encargan desde o último detalle, incluíndo aspectos como a vestimenta, as carrozas e as coreografías. Todo é propio. Ana López forma parte de Sen Xeito, quen apunta que en casa van todos: «Falta ou can de milagre». Ela conta que o espírito do entroido focense hérdase, de xeración en xeración: «A miña nena ten 24 anos e leva 24 anos desfilando. Vai comigo. Ou meu fillo ía antes con seu pai, pero agora empezou cun grupo novo que crearon vos amigos. A xuventude vén detrás empuxando». «Para nós é a mellor festa do ano», afirma rotunda.
Conformistas?
Dicir entroido en Santiago e Conformistas de Conxo converteuse en sinónimo. A piques de cumprir trinta anos esta comparsa, cuxo tesón non fai honra ao seu nome, conseguiu que os seus versos, a súa música e humor sexan un referente. Levan dous meses ensaiando as súas coplas, das que non se libra nin o rei emérito, e que levarán polas rúas compostelás durante tres xornadas. O sábado acompañarán ao meco no camiño cara ao seu trono no pazo de Bendaña desde as 20 horas e o domingo, xa con novo traxe, percorrerán Santiago entre as 10 e as 15 horas. Non faltarán tampouco no martes, día grande do entroido, xa que participarán no desfile.