«Considerar as tolemias unha enfermidade é un erro garrafal»

EXTRAVOZ OK

BENITO ORDOÑEZ

David Puído, psicólogo, fálanos do seu libro: «Estamos a volvernos tolos?»

19 feb 2017 . Actualizado ás 13:13 h.

David Puído é o home do momento. Acaba de alzarse cun Goya e tamén presenta o seu novo libro. Un texto que nos interroga desde o título Estamos a volvernos tolos? Hoxe é el o que nos dá as respostas.

 -Cal é a causa das nosas tolemias?

-A inmensa maioría dos problemas psicolóxicos que podemos considerar tolemias non son entes externos que adquiramos de súpeto nin tampouco teñen unha orixe interna no noso organismo senón que son comportamentos que foron aprendidos e que poden desaprenderse de novo. Considerar esas tolemias coma se fosen enfermidades é un erro garrafal de enfoque. Acabamos crendo que se producen de xeito alleo a nós e que non temos un control sobre elas ou que necesitamos etiquetarlas cun diagnóstico e aprender a vivir con elas coma se fosen crónicas. Isto ocorre no caso da inquedanza e a depresión que ademais de ser as máis frecuentes son as que máis se confunden con enfermidades.

-Que diferencia inquedanza e estrés?

-A inquedanza é unha resposta natural do noso organismo que nos prepara para afrontar situacións de perigo. Esta activación non sempre é agradable ou beneficiosa no mundo actual onde o perigo toma formas complexas para as que non serve estar preparado fisicamente pero hai que ter moi claro que aínda así non debemos ter medo a estes síntomas puntuais. En clínica consideramos o estrés como unha resposta de inquedanza de intensidade baixa pero mantida durante máis tempo. É curioso como sendo o estrés moito máis normalizado e ata valorado como positivo na nosa sociedade é máis prexudicial para a saúde que unha resposta de inquedanza máis alta e puntual porque implica un desgaste maior que non somos capaces de facer fronte.

-É máis eficaz o ioga ou o ansiolítico?

-Sempre vai ser mellor aprender a identificar os nosos síntomas e a controlalos a través de pautas, exercicios ou decisións, que o tomar unha medicación que reduza o síntoma pero non me ensine a manexar a inquedanza.

-Pódese morrer dun ataque de pánico?

-No ataque de pánico hai unha resposta de inquedanza moi alta que nos desborda e asústanos ata o punto de que empezamos a reaccionar sintomáticamente ante a propia inquedanza, entrando en bucle. Un pásao verdadeiramente mal pero nunca pode alguén morrer dun ataque de pánico mentres non haxa algunha outra patoloxía grave asociada. Darse conta disto, deixar de temelos, é o primeiro paso para impedir que se produzan os ataques de pánico

-Como se sae da depresión?

-O usar a etiqueta de «enfermidade»” levou a entender a depresión como un trastorno orgánico e cando falamos dela en termos de «saír de ela» ou «evitar caer» parecese que fose algo físico e tanxible; coma se fose algo que me veu de xeito externo e alleo e que teño dentro de min. Como o virus da gripe ou unha diabetes. Estar deprimidos implica moitas condutas diferentes que podo modificar e ir cambiando o meu estado de ánimo. Non é doado cando existe un estado emocional triste ou cando implican condutas que fago de xeito moi automático, como o pensar de xeito negativo, pero iso non significa que sexa un proceso externo ao que me teño que resignar.

-Agora parece que o neno que non sofre TDAH é xa o raro da clase...

-De novo estamos ante o problema das etiquetas. Que alguén teña un déficit de atención non significa que teña un trastorno incurable, crónico, sobre o que non poidamos REVISAR intervir. É tentador ás veces usar un mesmo termo para referirnos a calquera problema de conduta ou de aprendizaxe na aula porque nos quita responsabilidade. É tan cómodo como inadecuado. Por non falar de todos eses nenos diagnosticados e medicados como TDAH que, con todo, non parecen ter problema algún en pasar horas diante da consola. Hai que volver aplicar o sentido común e o mellor xeito de axudar aos nosos fillos é identificando cada problema concreto e dándolles ferramentas para mellorar.

-Como se debe afrontar un desengano amoroso?

-Calquera ruptura amorosa provoca un estado de tristeza e angustia, pero son as nosas decisións as que van facer que poidamos REVISAR superar ese estado máis rápido e mesmo aprendendo no proceso. É absurdo tomar medicación e en cambio seguir vendo fotos da nosa exparella ou non permitirme saír para coñecer xente nova. Habemos medicalizado cada problema ou situación difícil e lonxe de ser un avance, estamos a perder de vista os recursos de toda a vida para superar estes transos.

-Ser positivo, hoxe é un gran día... onde lévanos este buenismo superficial?

-Unha das ferramentas máis eficaces que temos en clínica é ensinar ás persoas que é posible modificar os seus pensamentos e, xa que logo, controlar as súas emocións. É unha técnica tan útil que se está sobreexplotando e distorsionando ata o punto de que ante calquera situación complicada pídesenos que pensemos en positivo. ¡Non sempre é así! Ás veces temos que cambiar a situación e non conformarnos con cambiar o noso discurso. Por iso é perigoso pór de moda técnicas psicolóxicas. É conveniente que un profesional analice primeiro a situación e propoña un plan de intervención adecuado.

-Os bipolares existiron sempre pero agora puxéronse de moda. Que hai de raro en estar algúns días contento e outros triste?

-Hoxe en día parece que se cambias de estado de ánimo ou tes refachos mellores ou peores xa automaticamente tes un trastorno bipolar, cando este é un problema que afecta a unha porcentaxe bajísimo da poboación. De novo, o buscar etiquetas para todo está a crear problemas onde non os hai e, sobre todo, está a facer que sexamos incapaces de cambiar comportamentos cotiáns moi simples.

Con Estamos a volvernos tolos? David Puído quere colaborar no longo camiño de divulgación da psicoloxía para conseguir que todo isto chegue ás persoas que seguen sen entender o que lles ocorre ou que son guiadas erroneamente por profesionais que non seguen métodos científicos. «Ese foi o maior desexo de publicar este libro», di.

Hoxe parece que se cambias de estado de ánimo ou tes refachos mellores ou peores xa tes un trastorno bipolar