Alimentación, fogar e transporte consumen case todo o orzamento. Os prezos de tabaco, alcol e coche son na súa maioría taxas

maría cedrón

Os Bergantiños non existen. Son un exemplo suposto de familia galega que dedica, cada ano, todos os seus ingresos brutos -recolleitos na nómina- de 59 días de traballo a alimentar as arcas das diferentes Administracións públicas. Á hora de gastar son contidos. O seu día a día non difire do de moitos fogares de clase media en España. Esta reportaxe trata de reflectir como afecta á súa economía a carga fiscal que implica a actividade cotiá. Os datos que sustentan esta estimación están tomados da enquisa de gasto dos fogares do Instituto Nacional de Estatística (INE), de prezos de referencia de diferentes servizos e de facturas reais de fogares cos mesmos membros que os Bergantiños.

Os Bergantiños traballan cada ano 59 días só para cumprir con Facenda Rosa e Arturo están a cargo de este fogar suposto. Son unha parella de pais traballadores con dous fillos menores de catorce anos, Pablo e Branca. O neno empezou o Ensino Secundario Obrigatorio (ESO). A nena aínda está en Primaria. Ambos van a centros públicos. Viven na cidade. Rosa ten 43 anos. Fuma, pero non en exceso. Un paquete de Winston á semana. Traballa como administrativa nunha empresa dun polígono industrial dun concello da área metropolitana. Podería ser Sabón, en Arteixo , ou A Granxa, no Porriño. Chega ata alí nun utilitario de gasolina que consome 7 litros por cada 100 quilómetros. Percorre uns 25.000 ao ano. Arturo cumpriu os 41. É mando intermedio nunha compaña da capital. Gústalle tomarse unha cana cos amigos antes de cear, pero hai tempo que non sae de noite. Talvez unha vez ao ano se toma unha copa de whisky.

O salario bruto que aparece na nómina del é de 25.120,5 euros. O dela é máis redondo: son 18.000. Con esas cantidades teñen que facer fronte a un esforzo fiscal que supón a cuarta parte do ingreso bruto anual que figura nas súas nóminas. Pero a porcentaxe equivalería a un 42,7 % do seu salario bruto no caso de que a cota que as súas respectivas empresas pagan á seguridade social por cada un deles -un 32,5 % do bruto que aparece na nómina para el e dun 31,65 % para ela- fose contabilizada como un salario indirecto, como defenden algúns economistas. Nese caso, o bruto do que partiría Arturo sería de 33.684,66, ao sumar os 8.164,16 euros que a súa compaña abona anualmente ao fondo da seguridade social. O de Rosa serían 5.697 euros máis dos 18.000 que reflicte agora a súa nómina.

Con todo, o debate ao redor dese concepto está aberto. Fuentes do sindicato de técnicos do Ministerio de Facenda (Gestha) apuntan que, na actualidade, «a cota empresarial á seguridade social non é entendida xuridicamente como un imposto que abone o traballador».

En cambio, hai quen non o ven dese modo. Desde a fundación Think Tank Civismo apuntan que «esta cota realmente non a paga o empresario, o que fai é reducir o salario bruto que debería ter o traballador para poder pagar esta cotización».

Ademais do IVE, as facturas de auga e eléctrica suman outros gravames engadidos Pero máis aló das cotas á seguridade social que abonan estes traballadores e as súas empresas, os Bergantiños déixanse boa parte da súa renda dispoñible en alimentar ás arcas públicas. Non só o fan ao pagar o Imposto sobre o Valor Engadido (IVE), tamén á hora de abonar impostos especiais aplicados á electricidade, os hidrocarburos, os seguros, o tabaco ou o alcol. Porque, desde que se espertan ata que se deitan, non deixan de pagar. E canto máis consuma unha familia, sobre todo en produtos como o tabaco ou o alcol, maior é o volume dese equivalente a ingresos brutos que vai parar a Administración. Abonda con que ás 7.00 horas da mañá Arturo déalle ao interruptor para que o contador da electricidade empece a operar. No seu piso de noventa metros cadrados situado no centro da cidade teñen todo eléctrico e na factura, ademais dun 21 % de IVE, pagan un 5,1 % correspondente ao imposto especial para ese tipo de enerxía.

Arturo e Rosa fan a súa declaración da renda por separado. Compraron a vivenda en 1999, antes de que os prezos do ladrillo comezasen a dispararse. Agora teñen unha hipoteca pequena, de 300 euros, que lles desgrava na declaración da renda. Igual que tamén o fai ter dous fillos a cargo (1.200 euros a cada un polo primeiro e 1.350, respectivamente, polo segundo). Ademais do coche, que acabaron de pagar fai un ano, é a única propiedade que teñen. Por ela pagan cada ano ao concello 261,58 euros en concepto de Imposto de Bens Inmobles (IBI). A cantidade correspóndese co que paga un piso dese tamaño sen ascensor no centro histórico da Coruña.

E tomando como referencia as taxas dese mesmo concello, abonan cada ano 60,8 euros en concepto de imposto de circulación pola súa utilitario. Pero ambos os impostos son moi variables en función do municipio no que estean.

O da electricidade non é o único contador que bota a andar antes mesmo de sentarse a almorzar. Entrar na ducha tamén pon en marcha o marcador da auga. As taxas que veñen incluídas nesa factura -lixo, rede de sumidoiros, depuradora e canon da auga- tamén difiren en función do concello no que estea situada a vivenda. Os Bergantiños abonan cada trimestre 15 euros de taxa de lixo; dez céntimos por metro cúbico de auga consumido en concepto de rede de sumidoiros; trinta céntimos por metro cúbico para a depuradora e 4,5 euros polo canon da auga. Á suma de todo iso, incluído o custo da auga, hai que engadir un IVE reducido do 10 %.

Para que a presión fiscal continúe subindo non fai falta saír do baño. Polas cremas da cara que botan Arturo e Rosa abonan un 21 % de IVE. Pero aínda era peor cando a nena era pequena. Porque ese mesma porcentaxe de imposto era o que pagaban nos cueiros.

Aos Bergantiños gústalles almorzar en familia e ben. Toman café, tostadas con aceite, ovos pasados por auga... A compra de todos eses produtos non só lles dá enerxía a eles para empezar o día, tamén engraxa o motor do gasto público. Pero non todos eses alimentos achegan a mesma enerxía económica ao Estado. Os ovos, o leite ou o pan teñen un IVE reducido do 4 %, o mesmo que grava ao xornal que cada mañá reciben á porta de casa ou a froita e as verduras que toman para cear. En cambio, o aceite está gravado cun 10 %, o mesmo que a carne e o peixe. Dos 8,2 euros que pagan por un quilo de pescada na pescadería, dedican 70 céntimos a alimentar a Facenda pública. Unha porcentaxe igual é o que destinan ao comprar unha botella de auga mineral ou un zume de froitas. Iso en Galicia. Porque, no caso de que esta familia suposta vivise en Cataluña, terían que pagar, a maiores, desde o mes pasado, 0,08 euros por litro de bebidas azucaradas que conteñan entre cinco ou oito gramos de azucre por 100 mililitros, e de 0,12 euros por litro cando a cantidade de adozante supere os oito gramos.

Cálculos realizados por Gestha e elaboración propia.