As solicitudes para herdar en vida en Galicia dispáranse máis dun 70 %

Mario Beramendi Álvarez
mario beramendi SANTIAGO / LA VOZ

ECONOMÍA

Pilar Canicoba

Só nos cinco primeiros meses acolléronse a esta posibilidade 12.862 galegos

24 jun 2017 . Actualizado ás 05:00 h.

A comunidade galega vai camiño este ano de bater outra marca na repartición de herdanzas en vida. Só entre xaneiro e maio do 2017, segundo os últimos datos actualizados por Facenda, acolléronse a esta posibilidade 12.862 galegos, o que supón un 72 % máis que no primeiro trimestre do pasado ano. A repartición de bens antes de que testador faleza disparouse desde o 1 de xaneiro do 2016, xusto cando entrou en vigor a rebaixa no imposto de sucesións, que deixaba o mínimo exento en 400.000 euros por herdeiro, o que facilita a transmisión en vida dunha herdanza sen que a persoa que a recibe teña que pagar impostos.

Tal e como lembran os notarios, os chamados pactos sucesorios, que permiten legar bens antes de falecer, xa existen desde 1995, o que demostra que foi o cambio fiscal o que disparou a demanda. De seguir con este ritmo, a comunidade galega pecharía este exercicio cun número sensiblemente superior ás 23.324 autoliquidacións por pactos sucesorios presentadas no 2016.

As vantaxes

Os datos facilitados polos notarios sobre herdanzas en vida difiren dos que manexa a Xunta, basicamente, porque miden cousas diferentes. Os notarios refírense a cada pacto sucesorio inscrito, pero Facenda contabiliza o número de beneficiarios que renden contas fiscais. Isto quere dicir que, mentres para os notarios hai unha herdanza, unha soa repartición en vida (o testador que inscribe o pacto sucesorio), a Administración contabiliza ás persoas ás que se lle adiantan os bens (que poden ser máis dunha)/dunha).

Os pactos sucesorios, segundo os expertos, implican varias vantaxes. En primeiro lugar, permiten dinamizar o patrimonio; por exemplo, pasando propiedades de pais a fillos para que as poñan en valor, sen ter que agardar ao falecemento. Tamén favorecen a sucesión nas empresas do ámbito familiar. E aumenta a liberdade do testador á hora de distribuír os bens de acordo ás necesidades dos seus herdeiros.

O feito de que en cinco meses acadáronse máis da metade de todas as autoliquidacións do 2016 dá conta do interese das familias por esta fórmula para a repartición dos seus bens. Por exemplo, durante o 2015, cando aínda non estaba en vigor a rebaixa fiscal en sucesións, producíronse en todo o ano 12.352 autoliquidacións, menos que entre xaneiro e maio deste ano. O crecemento débese tamén en parte ao temor de que o actual réxime fiscal, máis favorable ao contribuínte, poida modificarse.

Á vez que crece o número de pactos sucesorios está a producirse tamén outro fenómeno en relación ás herdanzas. E é o repunte nas renuncias. Segundo os últimos datos do Consello Xeral do Notariado, entre xaneiro e marzo, contabilizáronse 594 . Isto supón un 3 % máis respecto ao dato do primeiro trimestre do 2016, o que mostra un aumento nun contexto de recuperación económica e aumento do emprego, e despois dun ano que veu marcado pola estabilización nas renuncias, que se dispararon durante a crise económica. En Galicia, concretamente, chegaron a triplicarse. Se se analizan os datos desde o inicio da recesión, nunca antes acadouse unha cifra tan alta entre xaneiro e maio.

O feito de que teña logrado unha marca volve evidenciar que as secuelas da crise económica seguen vixentes, a pesar da boa evolución dalgunhas variables. E isto non ten tanto que ver co receptor como co que leiga, que puido acumular máis débedas en vida. Cando se herda recíbese tamén o pasivo. A renuncia de herdanzas é consecuencia principalmente da composición desta. Se se obriga ao herdeiro a asumir débedas pendentes, ou o legado ten un valor inferior aos custos administrativos, o habitual é que o beneficiario renuncie á herdanza.

A lexislación vasca é a única que permite privar a un fillo da súa parte na lexítima

A repartición de bens en vida antes de que unha persoa faleza é algo que pode facerse en Galicia e noutras cinco comunidades autónomas máis, como o País Vasco, Baleares, Navarra, Cataluña e Aragón, que son as que contan con dereito civil propio. Con todo, existen diferenzas entre os territorios por mor dalgúns cambios normativos recentes. De feito, todo o relativo ás herdanzas suscita un aluvión de peticións de información nos despachos de avogados e notarías. E sobre todo, cos últimas modificacións na lexislación vasca, única en todo o Estado no que concierne á chamada lexítima.

Como repartir

Recentemente, o País Vasco estendeu a todo o seu territorio a posibilidade de que, con carácter xeral, fíxese unha lexítima que, en lugar de dous terzos, tal e como sucede no resto do Estado español (salvo Cataluña, Aragón, Navarra, Baleares e Galicia, con dereito civil propio, e polo tanto, regulable), quede na terceira parte. O que ocorre, e esa é a novidade vasca, é que esa terceira parte se pode distribuír libremente entre todo tipo de descendentes. É dicir, que de facto se pode excluír aos fillos da lexítima.

En Galicia, en cambio, a libre disposición acada as tres cuartas partes dunha herdanza, pero a cuarta parte debe distribuírse a partes iguais entre os fillos. É dicir, o testador pode apartalo, igual que no País Vasco, dunha gran parte, pero aquí tenlle que dar en vida bens ou diñeiro suficiente para cubrir o valor da súa parte correspondente, algo que, en cambio, non sucede no territorio vasco por mor dos últimos cambios.