Intenta reducir os máis de 6.000 millóns que custan ao ano. Tamén persegue o cobro de pensións a nome de falecidos
03 may 2016 . Actualizado ás 16:44 h.Á Seguridade Social hai tempo que non lle cadran as contas. Os ingresos por cotizacións sociais (menos de 100.500 millóns de euros o ano pasado) non chegan xa nin sequera para afrontar a nómina anual das pensións (que supera os 108.000), e aínda hai que sumar outros pagamentos recorrentes, como o das prestacións por incapacidade temporal. As baixas laborais custáronlle ao erario 6.158 millóns de euros o ano pasado, un 12,5 % máis que no 2014 e un 25 % máis do que orzara antes de comezar o exercicio.
Coas cifras na man, enténdese mellor o fervor (necesidade obriga) co que o organismo se entregou á loita contra a fraude, a mellor vía -nun escenario de atonía dos ingresos pola precariedade do emprego que se crea- para limar o seu déficit, que superou os 16.700 millóns o ano pasado. E é precisamente no ámbito das baixas laborais onde esa política ofrece os resultados máis rechamantes. Entre xaneiro e setembro do 2015, os inspectores médicos revisaron as baixas de 395.3764 traballadores que estaban a cobrar prestación (a razón duns 44.000 cada mes) e, tras as comprobacións de rigor, acabaron retirándolle o subsidio a 160.702. É dicir, que en catro de cada dez procesos detectaron algún tipo de fraude ou, simplemente, concluíron que a cousa non era tan grave como para que non puidese acudir ao traballo.
Así consta no informe sobre o desenvolvemento do Pacto de Toledo entre o 2011 e o 2015 que o organismo remitiu ás Cortes e no que se constata un acusado descenso nestas revisións de oficio desde o pico rexistrado no 2012, ano no que se efectuaron 736.585 controis e canceláronse 330.000 prestacións. Desde entón, as cifras hanse estabilizado na contorna das 600.000 comprobacións e máis de 200.000 retiradas de subsidios. A Seguridade Social xustifica o descenso en que os inspectores médicos xa teñen acceso completo ás historias clínicas dos pacientes, o que lles permite verificar as circunstancias de cada baixa antes de confirmar a chamada a revisión.
O historial é unha das ferramentas que, explican, «utilízanse para intentar non molestar ao traballador que verdadeiramente ten xustificada a súa situación», como aqueles cuxa baixa se axusta aos prazos estándar definidos para a patoloxía da que se trate. O foco ponse, apuntan, naqueles traballadores «hiperconsumidores» de baixas e nas que conceden os médicos catalogados como «hiperprescriptores».
Se se comparan as cifras de revisións co total de incapacidades temporais que se conceden ao mes (unhas 298.000 de media por enfermidade común durante o 2015), extráese que o organismo chequea apenas un 15 % das baixas activas, polo que as anuladas (menos de 18.000 ao mes), apenas supoñen un 6 % do total, que sería a cifra real de fraude nestas prestacións.
Máis poder ás mutuas
Entre as súas recomendacións para seguir reducindo esta bolsa de infracción, o organismo defende «incrementar, aínda máis, os mecanismos de control e seguimento das prestacións, especialmente as de incapacidade temporal, a fin de evitar o absentismo inxustificado ou o seu uso como mecanismo alternativo ao desemprego ou a xubilación». Piden para iso potenciar os mecanismos de colaboración e control coas mutuas, ás que a última reforma do sistema xa ampliou os poderes de supervisión.
Perseguindo aos que cobran despois de que o pensionista morra
O das baixas laborais non é o único nicho de fraude ao que se enfronta a Seguridade Social no día a día, que tamén ten que controlar cousas tan obvias como que todos os pensionistas sigan vivos e non haxa quen opte por comunicar a morte dun familiar para seguir percibindo a paga. En España, a cousa é cada vez máis sinxela, xa que os datos sobre falecementos recibidos que obran en poder do Ministerio de Xustiza crúzanse cos da Seguridade Social e permiten xa que o 84 % das 358.302 cancelacións por falecemento decretadas o ano pasado realizáronse de forma automática, unha cifra que aumentou en catorce puntos en só catro anos.
O obxectivo, ademais do evidente de acabar co quebranto ao erario, é evitar ter que iniciar procesos administrativos de retrocesión de pensións, máis confusos que a anulación automática da prestación.
O asunto complícase un pouco máis cando o pensionista en cuestión reside fóra de España. Tras un tirón de orellas do Tribunal de Contas, que cualificou de débil o mecanismo de control sobre as prestacións que se abonan no estranxeiro, polo risco de que se paguen a xente que xa faleceu, a Seguridade Social púxose as pilas e potenciou os controis de vivencia, que se centran nos perceptores de máis idade, en colaboración coas entidades financeiras a través das cales se tramitan os pagamentos. Os resultados confirman as sospeitas: dos 112.256 pensionistas inspeccionados, 11.337 xa morreran, máis do 10 % do total.