Humboldt, na Coruña

Por Xosé Alfeirán

A Coruña CIDADE

cedida

O gran científico alemán iniciou na cidade a súa viaxe de exploración polo continente americano

19 jun 2017 . Actualizado ás 21:50 h.

Estivo 12 días: chegou o 25 de maio de 1799, procedente de Madrid, e marchouse o 5 de xuño cara a América. Alexander von Humboldt tiña case 30 anos (nacera en Berlín o 14 de setembro de 1769) cando entrou na Coruña. Viña acompañado do naturalista e botánico francés, Aimé Bonpland. Tiñan permiso do rei Carlos IV para embarcar e viaxar polas colonias españolas en América e levar a cabo exploracións e investigacións científicas. O seu obxectivo: comprender a natureza do mundo.

Nesa época, o porto da Coruña era un dos principais da monarquía española. Nel estaba a base de partida dos buques correos que, con correspondencia, mercancías e persoas, marchaban cada mes cara á Habana e cada dous meses cara a Buenos Aires. Era o mellor lugar para ir a América. Aquí foron recibidos polo brigadier Rafael Clavijo, director dos correos marítimos, quen lles recomendou que se embarcasen no paquebote O Pizarro, que debía saír no mes de xuño; non era moi rápido, pero si seguro e xa escapara dunha persecución dos ingleses. Terían que agardar, pois había guerra e o porto estaba bloqueado por navíos de Inglaterra. Mentres tanto, aloxáronse na fonda e café O león de ouro, que se atopaba situado na rúa Real.

As notas dos seus diarios, cartas e publicacións permítennos reconstruír parte da intensa actividade que Humboldt despregou durante a súa estancia na Coruña. Curioso e inquedo, non desaproveitou o tempo e realizou diferentes medicións e observacións. A súa primeira ocupación, o 26, foi calcular a altura do Sol xa que quería determinar con exactitude a lonxitude correcta de Ferrol; existía un erro nos mapas publicados e as súas medidas confirmaron esas sospeitas, emendando a equivocación. O 28 houbo tormenta e comprobou a electricidade na atmosfera. O 29 estivo en Ferrol e durante a travesía por mar mediu as diferenzas de temperatura da auga nun bajío, posiblemente o Baixo dá Mula, próximo á punta de Seixo Branco (chamada «Signal blanc» por Humboldt). Tamén visitou a torre de Hércules estudando algas e moluscos que a marea do noroeste botaba ao pé das rocas sobre as que se levanta o faro, posiblemente no Areal dá Lagoa (hoxe mal chamada praia dás Lapas).

Despois, un forte temporal do noroeste obrigou aos navíos ingleses a afastarse da costa, quedando desbloqueado o porto. Aproveitando estas circunstancias embarcaron instrumental e pertenzas, aínda que non puideron partir por predominar os ventos do oeste. A dilación foi aproveitada por Humboldt para escribir aos seus amigos de Francia e Alemaña. O 4 de xuño pola noite cambiou o vento cara a nordeste, propicio para navegar. Así, o día 5 O Pizarro aparellouse. Ás nove da mañá, Humboldt foi avisado que debía embarcar inmediatamente. Coas présas esquecer pagar os 100 pesos que debía ao patrón da fonda. Ás dúas da tarde O Pizarro izou veas e partiu. Humboldt iniciaba a gran aventura que o convertería nun dos maiores científicos da Historia.

Historias con historia

«Humboldt foi avisado de que debía embarcar. Coas présas esquecer de pagar na fonda»

«As notas dos seus diarios, cartas e publicacións permiten reconstruír a súa actividade aquí»