Así era a torre de Hércules romana

rodri garcía A Coruña / LA VOZ

A Coruña CIDADE

Javier salgado

Xosé Alfeirán presenta hoxe no Casino a nova imaxe do faro que aumenta tres séculos a pervivencia da rampla exterior

25 abr 2017 . Actualizado ás 05:00 h.

A idea inicial era escribir un artigo de 8 folios sobre as bóvedas da torre de Hércules para a revista Nalgures, a publicación anual da Asociación de Estudos Históricos de Galicia. Ao final, o historiador Xosé Alfeirán escribiu 80 páxinas para contar como descubriu Unha nova imaxe da Torre de Hércules (1086-1684): o faro romano. Este é título do traballo que recolle dita publicación, un texto no que desvela, baseándose sobre todo en dúas imaxes, como era realmente o faro romano.

A presentación do dita revista terá lugar esta tarde, ás 20.30 horas, na terceira planta do Sporting Casino, e «este número é unha homenaxe póstuma a José Luis López Sangil, que foi presidente e membro fundador da asociación», explica José Bértolo, que será un dos encargados da presentación, xunto con José Enrique Benlloch do Río. No acto, Alfeirán disertará sobre esta nova imaxe, que permite ver «tal e como era a torre na época romana». Nun documentado traballo, Xosé Alfeirán viaxa cara atrás no tempo e recolle como «en 1369 o rei Fernando I de Portugal entrou en Galicia». A Coruña contaba entón con Casa da Moeda onde o monarca acuñou novas moedas e unha delas «foi o chamado medio tornés tipo torre porque na cara do reverso ten acuñada unha torre». A teoría de que a mesma era a de Hércules foi suxerida en 1936 por César Vaamonde Lores en De monetaria galega; en 2015, o investigador portugués Rui M. S. Centeo publicou un traballo sobre unha colección das devanditas moedas e chegou á conclusión de que a torre que aparecía no reverso «era o faro romano da Coruña e que, como emblema da poboación coruñesa, utilizábase para simbolizar a soberanía do rei portugués sobre a cidade».

Segundo afirma Alfeirán na súa investigación, «a magnífica conservación dese medio tornés da colección Fontes Pacheco permítenos observar detalles ata agora descoñecidos da Torre. Está representada cunha estrutura ben conservada, construída e formada por fiadas de sillares, en opus quadratum, ten unha gran entrada elevada e parece estar asentada sobre unha especie de podio».

Outro dato que destaca o historiador é que está rematada en cúpula, polo que coincide coa imaxe que hai de 1552, e «no seu conxunto lémbranos o modelo máis esquemático do selo de 1448 e coincide co debuxo do francés Pierre Garcie de 1484». Por todo iso, Alfeirán coincide con Rui M. S. Centeo en que «esta imaxe representa o aspecto que tería a Torre na época romana». De todos os xeitos, recoñece que a imaxe do investigador francés, que mostraba unha gran porta elevada e o remate nunha cúpula cunha abertura lateral, tiña na súa base algúns elementos difíciles de identificar. Concluíu que se trataba dunha zona de arcos que cambiou co tempo.

Un dos cambios que supón este achado é que a rampla-escaleira exterior, «pola que nunca subiron carros», conservouse ata o século XVI, usándose os seus sillares para reforzar as fortificaciones da cidade ante os sucesivos ataques que chegan por mar. Isto aumenta tres séculos a pervivencia da devandita estrutura. Ademais, «en 1684 non foron furadas, por orde do duque de Uceda, as bóvedas interiores da torre de Hércules; xa o estaban desde o século XVI». E foi nese ano cando a torre recuperou a súa función de faro, «que perdera seguramente desde o fin do imperio romano».