Tabacos xa era en tempos de Emilia Pardo Bazán un símbolo da Coruña, pero foi ela quen a elevou á categoría de personaxe na súa obra A Tribuna (1882), que destila xa ese cariño pola factoría e as cigarreras que hoxe, século e medio máis tarde, reactivou a emoción dos coruñeses na reapertura. Así se marabillaba Amparo, protagonista da novela, cando acudía a traballar á Palloza: «Embargou á rapariga un sentimento de respecto. A magnitude do edificio compensaba o seu vetustez e o pouco airoso do seu traza; (…) posuían aquelas murallas unha aureola de maxestade».
Se vivise hoxe, Pardo Bazán tamén se emocionou coa nova Fábrica, a pesar de que siga morando no recinto o que ela definía como «un poder misterioso, o Estado», co cal sin duda é «ocioso loitar», un poder que esixe «obediencia cega», que a todas partes acada e domina «a todos». Teño máis dúbidas sobre o seu grao de emoción co transfondo político que, como é usual nestes casos, presidiu a posta en marcha do edificio. Este é o rechamante discurso que a condesa brande no prólogo da novela: «É absurdo que un pobo cifre as súas esperanzas de redención e ventura en formas de goberno que descoñece, e ás cales polo mesmo atribúe prodixiosas virtudes e marabillosos efectos. Como a raza latina practica moito este xénero de culto fetichista e idolátrico, opino que se escritores de máis talento que eu o combatesen, prestarían sinalado servizo á patria».
Visto en perspectiva non deixa de ser rechamante que Pardo Bazán, unha acomodada condesa do XIX, convivise durante meses coas cigarreras de Tabacos case como unha traballadora máis para glosar a orientación política da clase obreira e documentar a súa novela, que se pecha cun «¡Viva a República!» a maior gloria do seu protagonista, expoñente dun desencanto social non moi afastado do dos nosos días. Sen ir máis lonxe, así consegue Amparo o seu emprego en Tabacos: «Fixo Borrén a recomendación á súa prima, que lla fixo ao contador, que lla fixo ao xefe, e Amparo foi admitida na Fábrica».
É coma se o pensamento de dona Emilia revelase, máis que calquera adhesión ideolóxica, un hastío moi acorde cos tempos que corren en España. Estoutra cita pertence aos pazos de Ulloa: «Se unhas eleccións durasen moito, acabarían con quen as manexa, a puro cansazo, molimiento e tensión do corpo e do espírito, pois os odios enconados, a perpetua sospeita de traizón, as ardentes promesas, as ameazas, as murmuraciones, correríalas e cartas incesantes, as mensaxes, as intrigas, a falta de soño, as comidas sen orde, compoñen unha existencia vertixinosa e inaguantable».