O humor e o horror mestúranse no seu novo «thriller» no que a asfixia xorde con esa normalidade de quen baixa a «O bar». O peche pode sacar o peor de nós mesmos
23 mares 2017 . Actualizado ás 16:36 h.Álex de la Iglesia (Bilbao, 1965) non concibe rodar sen provocar no espectador a angustia, a asfixia de ver no máis próximo o horror. Por iso esta vez, na súa película número quince, encerrou literalmente aos actores nun bar. En mes e medio todos non viron a luz, púxoos tan ao límite que iso se reflicte no filme, no que unha vez máis a gargallada mestúrase co medo. «Na vida real empeñámonos en compartimentarlo, pero o tráxico e o cómico prodúcense á vez». De la Iglesia, vaia por diante, non dá ningún medo.
-Como estás antes da estrea?
-Pois nervioso, non creas que isto se pasa nin se cura co tempo. Rodei quince películas e non quere dicir que agora sexa unha persoa madura e reflexiva que saiba afrontar a situación. Sempre hai tensión, pero tamén moi contento.
-Baseáchesche para a película na recreación dun bar concreto. Pero ti es moi de bar? Baixas sempre ao mesmo sitio?
-Non, non. Non son un obsesivo dos bares, gústame máis estar en casa lendo. Pero si que vou a algúns concretos onde me gusta almorzar. E no caso do Palentino, que é o bar no que nos baseamos, é un de Malasaña ao que iamos moito pola mañá cando Jorge [Guerricaechevarría] e eu estabamos a escribir un guion. Alí coñecemos aos personaxes mentres estabamos escribindo outra cousa.
-Foi xurdindo todo.
-Si, encantábanos o ambiente. É totalmente heterodoxo. É un lugar no que pode haber o director dun sucursal e un barrendero, ou unha chavalita que entra ou un pobre da rúa. Porque tamén a dona, Loli, adoitaba deixar pasar a todo o mundo, e a este home invitábao todas as mañás a unha porra e a un vaso de augardente. Aquilo fascinounos. É unha especie de reflexo do mundo, porque nun lugar tan pequeno tes un amplísimo espectro de persoas. Iso emocióname. Saber que podo estar terriblemente preto, a uns centímetros, sentado na barra dun bar, dunha persoa que vai salvar a miña vida, ou da que me vou namorar ou que me vai matar.
-Non sei a ti, pero a min o que máis medo me dá é precisamente esa «normalidade».
-Por suposto. A min dáme medo iso. O non poder saírme dun lugar concreto porque xeras problemas. As persoas que prefiren non falar a dicir o que pensan. Dáme moitísimo medo unha conversación de ascensor, cando de súpeto dis: «E que día máis bo quedou, pero mañá vai chover». E de súpeto pensas: «Pero se nos coñecemos desde fai vinte anos, e non nos falamos nunca. Que hai entre nós; quen es...». O terror desa especie de vida normal é o que angustia.
-O teu cine é moi teatral. Iso de meter a todo un grupo nun lugar concreto. Esa claustrofobia que nos leve ao límite.
-Si, esa é a razón. Por iso o teatro ten esa orixe milenaria, porque é a representación da vida nunha contorna moi concreta. Entón, o espectador sente as emocións con máis intensidade. Que non quere dicir que un día non cambie e faga unha película doutro tipo, pero agora a cabeza pídeme encerrar aos personaxes para que os escoitemos mellor e entendamos mellor a situación. E ao final o drama, o que xera o conflito son as emocións. Se tes moitas localizacións, ou moita acción, a cousa é máis doado de rodar, pero para min resulta moito máis interesante que a contorna sexa concreto porque me obriga a mobilizar, a axilizar a tensión entre os personaxes e a posición da cámara moito máis. Tecnicamente é máis atractivo.
-Os actores sufriron iso.
-Si, porque é unha película moi física. Os personaxes fan unha serie de cousas terroríficas nun bar.
-Eles non viron a luz da rúa en mes e pico.
-Si, si. Tívenos encerrados. É curioso porque ao final se xeraba a mesma situación que na peli. Ti consegues facendo isto que os personaxes sexan máis eles mesmos.
-Mesmo ata que se zurren, porque Mario Casas e Jaime Ordóñez déronse.
-Si, si, a tensión foi en aumento dentro dos personaxes. Dáche conta de que todos os días os actores chegaban á mesma hora ao mesmo bar, estaban citados todos á vez. Iso xera un clima. Tamén á hora de actuar porque se un está que se sae e agora tócalle ao outro unha escena quere mellorar o seu traballo.
-Apelas ao espectador, á emoción.
-Si, para iso faise cine. Se fas unha película é porque queres contar unha historia que excita, que emocione, que dea medo, ou dea tenrura. Implicar ao espectador non é engadir algo á película.
-Nese límite, humor e horror van unidos. Thriller e comedia.
-É que na vida é así. Nós xeramos a farsa de que as cousas están divididas, na vida tamén. Ti dis «hoxe é diversión, e mañá é traballo, e ao día seguinte é responsabilidade, e ao outro, compromiso, e logo liberación porque son vacacións». E todo iso non son máis que ferramentas que utilizamos para que a vida nos resulte soportable. Pero é mentira. O mesmo día e á mesma hora a situación é cómica e tráxica. Todo é tráxico e divertido á vez.
-O feito de repetir practicamente cos mesmos actores é porque che funciona?
-Si, responde a unha cuestión moi fría. É eliminar variables. Unha película é unha ecuación complicada con moitas incógnitas e para resolvela tes que ir buscando constantes. Traballar con Terele Pávez é unha constante, sabes o que vai facer. É como tocar nun concerto. Eu non collo un instrumento porque non sei tocar. Pero supoño que quererás estar familiarizado e tocar un determinado. Eu o primeiro día rodo unha secuencia que ten que ser tan boa como a do último día, non podo repetir. Pero tamén probei xente nova, por exemplo, Alejandro Augado, un actor arxentino que me encantaba, porque quero facer a familia máis grande.
-Mentres fas a película xa che vas dando conta de que vai ser algo brutal? Ou necesitas que alguén a vexa?
-Non. É algo obvio. Dicíao Spielberg cando lle preguntaban: «Eu fago as películas para o público, pero o público son eu» [risos]. Claro, ti estás a ver o que estás a rodar, pero estás buscando unha sensación. É coma se estiveses preparando unha festa para alguén e queres que se divirtan, pero queres que escoiten a túa música, non un tema que non che guste.
-É unha excitación previa, valo vendo.
-Si, totalmente. O que pasa é que hai outro efecto curioso: que ti escribiches o guion e líchelo cen veces. Entón os gags convértense en ocos, tes que dotalo de emocións e sentilo a través dos actores de novo.
-Dicía Branca Suárez que ti non tiñas límites, aceptas o que eles propoñen.
-Son tremendamente obsesivo, intento non cambiar nin unha soa liña do guion e logo son esixente co meu. Pero por egoísmo acepto calquera idea, a xente que non acepta cambios é porque en realidade non está seguro do que quere. Ti tes unha idea construída, pero sempre hai unha oportunidade de mellorala. Se pasase un neno pola rúa e déseme unha idea colleríaa se fose boa.
-Todo o día dirixindo, coordinando... Chegas a casa e o que che boten? Es ben mandadiño?
-Si, acabas de definirme [risos]. Hai un momento en que che cansas de decidir. Eu non fago outra cousa, todo o fan os demais. Eu só decido, decido, decido. Así que cando chegas a un restaurante e pregúntanche: «Que quere?». Respondo: «O que teñan, o que vostede me traia parecerame ben».
-Así que es dos de «elixe ti».
-Si, «elixe ti», «o que queirades facer», descánsase moi ben.
-Tes xa outra película.
-Si, rodei xa Perfectos descoñecidos para Telecinco.
-Es adicto, hiperactivo?
-Si, non negaría ningún dos dous termos [risos]. Os dous funcionan, é enganche absoluto ata o punto de que o que me resulta realmente insufrible é estar parado, a vida normal. Non podo, éntrame unha angustia interior, teño que estar a facer algo, por iso produzo películas tamén. Se eu estou a escribir, vou á rodaxe dos demais. Intento que as ideas dos outros vexan a luz.
-Es moi disciplinado?
-Non, non. Encantaríame, pero no meu traballo é imposible. Ningún día é igual que outro. Todo é bastante caótico, pero o que si son é disciplinado no caos, podería dar clases disto, o reaccionar dun xeito ordenado a unha situación caótica. Aí crézome, nunha situación de urxencia; sempre mellor baixo presión.
-Ti nun bar que che pides?
-Depende da hora. Ou unha Coca-Cola Zero, por iso de que din que adelgaza [risos] ou un viño tinto.
-Que crees que vai pasar coa peli?
-Afortunadamente o de sempre. A moitos lle gustará e a outros non tanto. Porque iso significa que estás vivo, que a película xera polémica. Me angustia, claro, pero sobre todo me angustia poder facer outra, por iso quero que a película funcione.