Javier Cudeiro: «Debemos ser primeira liña defensiva contra a majadería pseudocientífica»

Raúl Romar García
R. Romar REDACCIÓN / LA VOZ

CIENCIA

Cudeiro impulsará a divulgación da investigación para loitar contra os falsos tratamentos de gaioleiros

24 jun 2017 . Actualizado ás 05:00 h.

«Temos que facer visible a ciencia á sociedade». Este será un dos principais obxectivos de Javier Cudeiro Mazaira como presidente electo da Sociedade Española de Neurociencia, unha das principais agrupacións científicas do país. Este catedrático de Fisiología na Universidade da Coruña e director do Centro de Estimulación Cerebral de Galicia sabe ben do que fala, xa que tanto el, como director do grupo de Neurociencia e Control Motor (Neurocom), como outros membros do equipo, como Xurxo Mariño ou Casto Rivadulla, son un dos grandes referentes da divulgación. Pero só co seu exemplo non chega.

-Un dos seus obxectivos como presidente da SEN é estreitar a colaboración entre os mozos científicos. Por que?

-Porque hoxe en día, xa desde o doutoramento e as primeiras etapas do posdoctorado, os científicos novos ponse en primeira liña de lume. Son moi competitivos e xa desde o primeiro momento queren publicar nas grandes revistas científicas ou presentar os seus traballos en congresos internacionais. E non estou a dicir en ningún momento que isto sexa malo, pero están a perderse dalgunha forma a infancia investigadora, o labor de mentorización. Entendo que é necesario que os mozos científicos que traballan en España estreiten as súas relacións e que a sociedade lles axude a formarse. Logo xa darán o salto fóra.

-Outra linea prioritaria será fomentar a divulgación científica.

-Si. As sociedades científicas debemos ser a panca que impulse a divulgación científica. No noso caso temos que facer chegar á xente da rúa que é o que pasa no cerebro, que expectativas hai na cura de enfermidades... En definitiva, temos que renderlles contas, por que é quen realmente paga a nosa investigación.

-Trataríase de formar tamén unha cultura de apoio á ciencia?

-Si. Outra das nosas ideas é formar un lobby científico para influír na sociedade e nos políticos, para influír nos orzamentos que sempre son míseros e rañicas para a ciencia. Temos que explicar á xente a importancia de investir diñeiro en ciencia para que o país sexa grande, aínda que non sexa a curto prazo.

-É paradoxal que nun momento en que cada vez hai máis divulgación científica haxa aínda moita xente que se deixe enganar pola pseudociencia, con terapias estrambóticas?

-Si. Por iso os científicos e as sociedades científicas temos que ser a primeira liña de contención contra as majaderías da pseudociencia. Temos que ofrecer unha resposta contundente a gaioleiros como Josep Pàmies e xente desta clase, contra os mercachifles que día si e día tamén nos venden os seus produtos máxicos e milagrosos. Temos que denunciar todas as barbaridades que se digan, e isto algo que non fixemos ben.

«Temos que facer visible a ciencia á sociedade, explicar o que facemos á xente da rúa»

-A desinformación dalgunha xente é o seu caldo de cultivo?

-A desinformación e a desesperación da xente. Toda esta xente xoga coa saúde e a esperanza da xente para gañar diñeiro, e isto é algo intolerable.

-No campo da neurociencia, cales son agora algunhas das grandes prioridades?

-Coñecer mediante o uso de biomarcadores que é o que define realmente a un cerebro san e cando deixa de estalo. En todas as áreas da biomedicina estase realizando un gran investimento na identificación de biomarcadores e en neurociencia tamén os necesitamos para saber que é caracterízao a un cerebro san.

«Para crear novas terapias temos que entender aínda os circuítos do cerebro»

Os neurocientíficos aínda están lonxe de entender como funciona o cerebro, pero cada vez hai máis avances nun campo que está chamado a protagonizar un dos grandes avances do medicamento.

-As novas terapias do futuro chegarán do coñecemento dos circuítos neuronais?

-Isto foi algo que destacou o director dos Institutos da Saúde dos Estados Unidos. Para desenvolver as novas terapias do futuro temos que entender como funcionan os circuítos do cerebro en cada sistema (recompensa, memoria, da visión...) e logo ver como podemos modificar o seu funcionamento mediante ferramentas que xa temos, como as técnicas de estimulación invasivas e non invasivas.

-Tamén se puxo de moda a chamada dopaxe cerebral para aumentar as nosas capacidades. É lexítimo?

-O feito de que desde o punto de vista científico póidase aumentar o rendemento cerebral é algo bo, pero cando hai un problema, non en cerebros sans. É unha cuestión que está a levantar un gran debate ético, porque sempre haberá xente que teña máis recursos que outros para acceder a estas técnicas. Aínda non sabemos se a longo prazo se pode producir un dano e é posible que, se aumentas unha capacidade, como a memoria, poidas prexudicar outra. E iso é o que non queremos.

-Pero xa se empregan.

-Nos Estados Unidos o Pentágono utiliza estas técnicas para mellorar a concentración e precisión dos seus francotiradores. É ético isto?