Ocorreu en xaneiro de 1902: unha vintena de persoas cruzaban cara ao Pindo nunha lancha que zozobró. Faleceron afogadas 23, a maioría mulleres
18 ene 2017 . Actualizado ás 11:24 h.En xaneiro de 1902 ocorreu unha das maiores traxedias que se lembran na Costa da Morte no século XX: 23 persoas faleceron afogadas cando cruzaban do Ézaro cara ao Pindo. Facíano en lancha, como era habitual, ao mando dun barqueiro que cobraba unha tarifa determinada por persoa. Algo que parece doutros tempos, pero ocorreu ata o inicio dos anos 50. O día 5 de xaneiro embarcaron numerosas persoas, a maior parte mulleres, que se dirixían cara a Carnota, de volta de ir vender a Cee, «Zozobró a embarcación por un falso movemento da pasaxe, e a confusión e o pánico que entre eles sobreveu ocasionou a morte a 23 persoas», segundo os primeiros datos, e que foron publicados ao día seguinte por La Voz de Galicia. «Foron extraídas do río unhas 17, delas tres homes, e as restantes, mulleres, e dise que o número de vítimas chega a 23. O barqueiro puido salvarse, pero en bastante mal estado».
Nos días seguintes publicáronse máis informacións. Entre elas, as declaracións do deputado a Cortes por Muros, Eugenio Montero Villegas, respecto diso da necesidade de construír unha ponte. Despois recolleríanse as do parlamentario por Corcubión, Sanjurjo N. Pardiñas.
O eco do desastre chegou ata Madrid. Para o día 21 daquel mes anunciouse a celebración, no Teatro Real da Zarzuela, dunha función, «con cuxos produtos se atenderá ás familias das vítimas», sinalaba o xornal. Un acto caritativo que foi impulsado polo mesmo deputado, axudado por unha «xunta de damas. Figuran nela as marquesas de Elduayen, Ayerbe e Pozo Rubio , a condesa de San Román e as esposas dos deputados señores García Prieto e de Federico». Máis en detalle, segundo lese noutra páxina deses mesmos días: «Montero Villegas traballa para a celebración en Madrid dun beneficio en favor das familias das vítimas, que dará seguramente bos resultados, e unido o seu produto ao das subscricións que se fagan virán servir de alimento aos infelices orfos, pobres todos, algúns dos cales quedaron na lactación. Aínda as mulleres solteiras que faleceron deixan aos seus anciáns pais desamparados, porque a muller nestes pobos, traballadora en extremo, é o sostén da casa. Os pais dunha das mulleres falecidas fai catro meses que perderon un fillo, morto dunha puñalada, e quedaron completamente desamparados».
Ese festival solidario na capital celebraríase «con gran brillantez». Esta é parte da crónica: «O teatro presentaba un aspecto soberbio. Todas as localidades estaban ocupadas polo máis selecto da boa sociedade desta corte. O palco do Goberno ocupábanlo os señores ministros de Marina e Instrución Pública. Noutros estaban as damas que formaban a xunta organizadora do festival, e no resto víanse as máis significadas familias da aristocracia. Soou A Tosca , cantou a primadonna Matilde de Lerma e o barítono Blanchart. Ambos cultivaron moitos aplausos. «Os ingresos rendidos polo espectáculo, aínda que aínda non son en resumo coñecidos, crer que son de importancia».
A traxedia daría para moitas crónicas. Mesmo en setembro, que foi cando Villegas acudiu de novo á zona para repartir o diñeiro recadado, 5.191 pesetas. Fíxoo en Muros, en presenza doutras autoridades e do cura do Pindo.
Nos escritos non se especificaba o lugar das vítimas. Para iso hai que recorrer á memoria que aínda queda na localidade. A octoxenaria María Casais escoitou o relato á súa nai moitas veces, e o que lle transmitiu é que eran de Carnota. Probablemente, de varias parroquias, desde O Pindo ata Lariño, poida que tamén máis ao sur, en Louro e outros puntos de Muros. Si ten claro que «viñan de Cee de vender», e que se afogaron ao non saber nadar.
María si lembra perfectamente o paso da barca, máis cara ao interior de onde se construíu a ponte. De antigo, chamábanlle a esa zona Area de Mioghas, pero acaboulle quedando «Ou río do Barco». Nas crónicas, por certo, sempre se fala do río Ézaro, non do Xallas. Era o habitual entón.
O accidente fixo ver a necesidade de construír unha ponte, pero aínda tardaría medio século
Comezaba o século XX e, tras a traxedia, sucedéronse as declaracións e crónicas sobre a necesidade de construír unha ponte para dar seguridade ao tránsito. Unha delas, do 13 de xaneiro de 1902, aos oito días da traxedia: «Os deputados a Cortes Montero e Sanjurjo, logo que tiveron noticias telegráficas do triste suceso, foron comunicarllo ao ministro de Agricultura e Obras Públicas, ao obxecto de convencerlle da urxente necesidade de proceder á construción dunha ponte que evite o constante perigo que evite o diario paso de viaxeiros entre o distrito de Muros e o de Corcubión nas condicións que vén efectuándose. Parece ser que saíron ben impresionados da conferencia».
Pero os veciños terían que agardar bastante, nada menos que ao 12 de setembro de 1951, o día no que se inaugurou a infraestrutura. Non foi doado. Lembraba a vicisitudes, nun artigo en 1983, o que fose deputado Emilio González López. O enxeñeiro encargado do proxecto (tamén o foi do do Pedrido), aragonés, contoulle eses problemas: o primeiro contratista tivo que abandonar a obra antes da primeira Guerra Mundial, por non achar base firme para os alicerces, só area fangosa, e o segundo, despois da guerra, o mesmo: xa tiña esa base firme, pero os prezos dos materiais subiran desorbitadamente. González animou ao enxeñeiro a que presentase un proxecto, que finalmente lle aprobaron. Tivo moito que ver outro enxeñeiro, da Fonsagrada (Cándido Fernández, que fora pastor analfabeto: un prodixio), que estaba no Consello Superior de Obras Públicas.