Tras a pegada de Amelia e Constanta

Bea Costa
bea costa VILANOVA / LA VOZ

VILANOVA DE AROUSA

MARTINA MISER

Un libro percorre a historia da parroquia de Tremoedo desde os romanos ata a actualidade

28 may 2017 . Actualizado ás 05:00 h.

Non fai falta escapar a destinos exóticos e afastados para atopar unha historia de novela. En lugares pequenos e próximos como Tremoedo tamén as hai e, de feito, Carmen Villanueva González inspirouse nesta pequena parroquia de Vilanova á hora de escribir a súa novela Ramo de loureiro. Pero esa é outra historia. A que nos ocupa ten como protagonistas a veciños que son e que foron de Tremoedo, cuxas vivencias e testemuños foron recompilados pola propia Carmen Villanueva, entre outros investigadores, para dar forma ao libro Tremoedo na historia.

Así saíu á luz a peripecia de Amelia Villanueva Santos, unha nonagenaria que vive no Brasil que decidiu romper as regras establecidas e abandonou o seu fogar para casar con Antonio, un canteiro de Vilariño. Era a máis nova de varios irmáns, de modo que a tradición a abocaba a quedar solteira e en casa para coidar da súa familia. Pero ela rebelouse e acabou fuxíndose co seu namorado, pese ao escándalo que a súa conduta supuxo na época, máxime sendo sobriña de cura e vivindo nunha aldea.

Tremoedo na historia tamén saca á luz a personaxes como Constanta Villanueva, a última das leiteiras de Tremoedo, expoñente de mulleres traballadoras que axiña que ían a Vilanova a vender leite como a vender leña. O caso era buscarse a vida para levar uns reais a casa, e as mulleres xogaron un papel fundamental á hora de sacar á familia adiante. O libro non obvia esta realidade e dedícalle un capítulo titulado Ou valor dás mulleres.

É só unha pequena parte dun relato que indaga nas pequenas historias da xente, por iso é polo que os autores do libro queiran darlle o principal protagonismo aos veciños. Pero tamén se fala da outra historia con maiúsculas, esa que tiveron que buscar no arquivo diocesano de Santiago ou no do Museo de Pontevedra e que lles levou a descifrar unha chea de cartapacios e a anotar centos de nomes e de datas. Este compendio dá para moito. Nas súas páxinas descóbrense moedas da época romana, dáse conta do alzamento no Salnés contra o rei Alfonso III, repásase a listaxe de curas, mestres e políticos da parroquia, asoman cruceiros e demais elementos do patrimonio local, documéntase a praga de cólera de 1854, de como en 1917 creouse unha feira gandeira en Ponche Arnelas e daquelas tardes de baile e cine dos anos corenta nas que pouco facía falta para divertirse.

Un traballo a catro mans que empezou fai cinco anos e que foi editado por un particular

«Un pobo que non coñece a súa historia é un pobo morto», din os autores de Tremoedo na historia no epílogo do libro, de modo que, se damos por boa esta afirmación, á parroquia vilanovesa queda moita vida por diante. Carmen Villanueva González, Pablo Salgueiro Prado e X. Carlos G. Varela, baixo a coordinación de Xosé Lois Vila Fariña, encheron de contido 287 páxinas, debullando datos desde a romanización ata os nosos días e recollendo numerosos testemuños e fotografías. «A xente humilde deunos a gran lección da vida, aportándonos o seu saber, que é moitísimo máis elevado que o de calquera académico».

O libro empezou a fraguarse fai cinco anos e cristalizou nunha publicación, cunha tirada de mil exemplares, que xa se pode adquirir en librerías e nas igrexas de Caleiro e de Tremoedo, a dez euros. Os beneficios destinaranse a cubrir gastos e a causas benéficas. O proxecto viu a luz grazas a un particular, Manuel Castroagudín, que financiou esta primeira edición. A comunidade de montes de Tremoedo tamén colaborou economicamente e o Concello de Vilanova fíxoo comprando varios exemplares.